Image32 (9)

Szkoła Konstruktorów

przekaźnik blstabi ny dwucev,kOivy

C2

ałłłtWAiijC^    j

hi iUawpww w<3yl

	|C*i	—
£ ?	[ r °r	]*
•V>	1	- -i-

0    czasie pracy przekaźnika zadecyduje wartość pojemności C. Wiadomo jednak, że przekaźnik lupie przy napięciu na cewce biiskim napięciu nominalnemu Un, ale przy obniżaniu napięcia rozewrze swe styki przy napięciu

1    prądzie pracy kilkakrotnie niższym od nominalnego. Pamiętając o tym. można dodać obwód, który przy rozładowaniu obniży prąd, a tym samym przedłuży czas działania przekaźnika. Teoretycznie można tu wykorzystać... żarówkę. Zwykłą miniaturową żaró-weczkę. Wiadomo, że zimne włókno żarówki ma małą rezystancję i wzrasta ona kilkakrotnie po nagrzaniu podczas normalnej pracy. Można więc włączyć małą żaróweczkę, najlepiej tylko w obwodzie rozładowania. W układzie z rysunku D po włączeniu światła w łazience przekaźnik otrzyma pełne napięcie z transformatora, a kondensator naładuje się przez żarówkę, a zwłaszcza przez diodę D (można też dodać niewielki kondensator 100...1000uF równolegle z przekaźnikiem). Po wyłączeniu światła przekaźnik będzie zasilany z kondensatora C przez żarówkę. Na początku, gdy napięcie kondensatora będzie duże. żarówka będzie świecić, a jej rozgrzane włókno będzie mieć znaczną rezystancję, ograniczając prąd rozładowania. Przy zmniejszaniu się napięcia kondensatora żarówka będzie przygasać, a jej rezystancja będzie coraz mniejsza. W ten sposób odpowiednio dobrana mała żaróweczka będzie w pewnym stopniu stabilizować prąd. Dokładnych recept nie sposób podać, ale jeśli cewka przekaźnika ma napięcie nominalne Un i prąd In (np. 12V, 50mA), to żarówka może być na napięcie Un lub o połowę mniejsze, a prąd nominalny żarówki powinien być mniejszy niż In przekaźnika.

Sposób z żaróweczką wydłuży czas działania przekaźnika w niedużym stopniu. Lepszym rozwiązaniem byłoby zastosowanie w obwodzie rozładowania źródła prądowego, na przykład według rysunku E. Gdy światło w łazience jest włączone, kondensator ładuje się przez diodę Dl. a przekaźnik pracuje przy pełnym napięciu. Po wyłączeniu przez źródło prądowe zbudowane na tranzystorze i przez przekaźnik płynie gwarantujący podtrzymanie niewielki prąd o wartości wyznaczonej głów nie przez R1.

Wszystkie te sposoby wymagają obecności kondensatora magazynującego o ogromnej wartości, a ponieważ tak naprawdę potrzebne czasy włączenia wentylatora są rzędu minut, wymagałoby to niepraktycznie dużych wartości pojemności. Można rozwiązać ten problem bardzo skutecznie, stosując przekaźnik bistabilny (z pamięcią), najlepiej dwucewko-wy. Idea pokazana jest w uproszczeniu na rysunku F. Gdy po włączeniu światła w łazience pojawi się napięcie z transformatora, w uzwojeniu A popłynie prąd ładowania Cl, cn włączy przekaźnik i wentylator. Po zaniku napięcia prąd w uzwojeniu A przestaje płynąć, ale przekaźnik bistabilny pozostaje w tym stanie. Zaczyna odliczać czas układ elektroniczny z energooszczędną kostką CMOS454I i po pewnym czasie włączony zostaje tranzystor T i cewka B przekaźnika, co powoduje rozwarcie styków i rozładowanie kondensatorów. Schemat jest uproszczony i w praktyce należałoby dopracować kilka szczegółów, w' każdym razie czas impulsu potrzebnego do wyłączenia przekaźnika za pomocą uzwojenia B jest rzędu mili sekund, więc potrzebna pojemność C2 jesi radykalnie mniejsza niż w poprzed nio omawianych układach. Oczywiście układ można też zmodyfikować, żeby transformator był cały czas zasilany.

Drobne upominki za rozwiązanie zadania Co tu nie gra? UH otrzymują:

Rys. F

S pv^4 r*—

Mateusz Dołgoszej - Ełk, Tomasz Jadasch Kęty, Łukasz Wardak - Józefów.

Zadanie 123

Na rysunku G pokazany jest schemat miernika grubości, nadesłany przez bardzo młodego uczestnika Szkoły.

Jak zwykle pytanie brzmi:

Co tu nie gra?

Czy układ jest ewidentnie błędny, czy tylko będzie miał niewystarczające parametry? Czy warto coś modyfikować w tym układzie, czy trzeba wykorzystać inny układ? Bardzo proszę o możliwie krótkie odpowiedzi. Kartki, listy i e-maile oznaczcie dopiskiem NieGraI23 i nadeślijcie u- terminie 45 dni od ukazania się tego numeru EdW. Autorzy najlepszych odpowiedzi otrzymają upominki.

Piulr Górecki

ceia. 40 zt

ELEKTRONICZNY STRACH H KI KREW

Kod towari: GRB01

zasilany bateryjnie wodoszczelny

-zasiągdziałania: ±1IOOm² - częstotliwość: 301Hz

Elektronika dla Wszystkich Maj2006 37