img005

- dysgrafia - trudności/zaburzenia w opanowaniu właściwego poziomu graficznego pisma.

Etymologicznie termin „dysleksja” składa się z przedrostka „dys”, który w języku greckim ma konotacje negatywne i sugeruje stan ‘wadliwy; zły; nienormalny’, oraz morfemu wywodzącego się od greckiego „lćksis” - ‘wyraz; mowa’ (Kopaliński 1994). Trudności w opanowaniu poprawnej pisowni, które mogą występować samodzielnie, określa się mianem „dysortografia”, pochodzącym od greckiego „orthos” - ‘prawidłowy¹ i “grapho” - ‘piszę; rysuję’. Termin „dysgrafia” używany na oznaczenie niekaligraficznego („brzydkiego”) pisma posiada ten sam grecki źródłosłów „grapho”.

Specyficzne trudności w uczeniu się caytania i pisania w ujęciu Międzynarodowej klasyfikacji chorób i problemów zdrowotnych oraz Diagnostycznego i statystycznego podręcznika zaburzeń psychicznych

Rozpoznanie dysleksji rozwojowej powinno być formułowane na podstawie kryteriów zawartych w aktualnych międzynarodowych klasyfikacji medycznych, zamieszczonych w:

I. Międzynarodowej klasyfikacji chorób i problemów zdrowotnych (International Statistical Classification of Diseases and Related Health Problems - ICD), której dziesiąte wydanie (ICD-10) zatwierdziła Światowa Organizacja Zdrowia (World Health Organization - WHO) w 1992 roku w Genewie; polskie wydanie z 1998 roku, wydanie poprawione z 2000 roku.

II- Diagnostycznym i statystycznym podręczniku zaburzeń psychicznych (Diagno-stic and Statistic Manuał ofMental Disorder - DSM), którego wydanie czwarte (DSM-IV) opublikowało Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne (American Psychiatrie Association) w 1994 roku w Waszyngtonie.

Międzynarodowa klasyfikacja chorób i problemów zdrowotnych ICD-10

F81. specyficzne zaburzenia rozwoju umiejętności szkolnych

F81.0 specyficzne zaburzenie czytania

F81.1 specyficzne zaburzenie opanowania poprawnej pisowni

F81.2 specyficzne zaburzenie umiejętności arytmetycznych

F81.3 mieszane zaburzenie umiejętności szkolnych

F81.8 inne zaburzenia rozwojowe umiejętności szkolnych

F81.9 zaburzenie rozwojowe umiejętności szkolnych, nieokreślone

F82. specyficzne zaburzenie rozwoju funkcji motorycznych

F83. mieszane specyficzne zaburzenia rozwojowe

Diagnostyczny i statystyczny podręcznik zaburzeń psychicznych DSM-IV

zaburzenia uczenia się

315.0    zaburzenie czytania

315.1    zaburzenie umiejętności arytmetycznych

315.2    zaburzenie komunikacji za pomocą pisma 315.9 niespecyficzne zaburzenia uczenia się

zaburzenia sprawności motorycznej 315.4 zaburzenie rozwoju koordynacji

Zgodnie z generalną tendencją w obydwu klasyfikacjach stosuje się nazwy opisowe dla określenia specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu. Jednakże obie klasyfikacje odwołują się do terminu „dysleksja”, powszechnie stosowanego w publikacjach oraz w praktyce klinicznej i edukacyjnej. Współpraca autorów przygotowujących nowe wydania obu systemów klasyfikacji spowodowała, że zawarte w nich sposoby ujęcia zespołów zaburzeń oraz terminologia znacznie się upodobniły. Często też czynią do siebie nawzajem odwołania. „Specyficzne trudności w czytaniu” widnieją zatem:

-    w Międzynarodowej klasyfikacji chorób i problemów zdrowotnych (ICD-10) pod nazwą „specyficzne zaburzenie czytania” (Specific Reading Disorder, F81.0);

-    w Diagnostycznym i statystycznym podręczniku zaburzeń psychicznych (DSM-IV) pod nazwą „zaburzenie czytania” (Reading Disorder, 315.0).

W szczegółowej charakterystyce tych zaburzeń w obydwu podręcznikach podaje się, że określane są one również terminem „dysleksja” (ICD-10 1992, s. 247; DSM-IV 1994, s. 48).

W literaturze zagranicznej anglojęzycznej, francuskiej i czeskiej w nazwach stowarzyszeń czy tytułach czasopism używa się określenia „dysleksja”; w literaturze niemieckiej odpowiada mu termin Legasthenia lub Lese-Rechtschreib--Schwache, czyli LRS. Termin Developmental Dyslexia obowiązywał jeszcze w poprzednim wydaniu Klasyfikacji chorób z 1979 roku. W aktualnych klasyfikacjach stosuje się określenia opisowe, w celu uniknięcia „etykietowania” badanych. Korzyści z tego płynące dla dziecka są jednak dyskusyjne. „Specyficzne trudności w opanowaniu poprawnej pisowni” widnieją:

-    w Międzynarodowej klasyfikacji chorób i problemów zdrowotnych (ICD-10) w połączeniu ze „specyficznymi zaburzeniami czytania” (F81.0), a także oddzielnie jako „specyficzne zaburzenie opanowania poprawnej pisowni” (Specific Spelling Disorder, F81.1);

-    w Diagnostycznym i statystycznym podręczniku zaburzeń psychicznych (DSM-IV) w opisie kategorii „zaburzenie czytania” (315.0) jako jeden z objawów im

15