img007 (75)

Ryc.l6.A-. Schemat budowy cząsteczki kutyny (za Zurzyckim i Michniewiczem 1977)

tycznie polimeryzacji. Synteza prekursorów według tej hipotezy, zachodzi w epidermie. Wiadomo bowiem, że komórki epidermy w odróżnieniu od głębiej leżących tkanek wyposażone są w odpowiednie do takiej syntezy systemy enzymatyczne (Kolattukudy i Bucker, 1972). Stwardniała kutykula zatrzymuje przypuszczalnie dalsze wydzielanie wosków i prekursora kutyny na zewnątrz i dlatego substancje te gromadzą się pod kutykulą (Schiefferstein i Loomis, 1956). Mogą one powiększać grubość kutykuli lub odkładać się w celulozowej części ściany. Ze względu na swój charakter chemiczny kutyna redukuje transpirację, chociaż znane jest częściowe pęcznienie kutykuli w wodzie oraz występowanie kutykularnej transpiracji (Frey-Wyssling i Mtihlethaler, 1959). Także CO,, w pewnym stopniu penetruje przez jej cienką warstwę. Kutyna przepuszcza również substancje wydzielane przez nektarniki i inne komórki gruczołowe (Lttttge, 1971). Chroni jednak skutecznie przed przenikaniem pasożytów do żywych tkanek, jak również przed uszkodzeniami mechanicznymi. Z kolei formacje utworzone przez wosk na powierzchni kutykuli liści i owoców u wielu gatunków roślin odgrywają ważną rolę w ograniczaniu zdolności do zwilżania powierzchni tych organów (Halloway, 1970); co powinno się uwzględniać, np. przy zwalczaniu chwastów przez człowieka. Woski przechodzą przez kutykulę, choć występują także powszechnie wewnątrz

I' i * i yhul I 1 w leżących pod nią warstwach skutykunizowanych. Starsza liście »m In głównie sobkutykularne złoża wosku.

Ib.1.4,4. Suberyna podobnie jak kutyna jest również polimerem zło-Mtiyin z nasyconych kwasów tłuszczowych (np. korkowy COOH -    - COOH)

)*«h I jednokarboksylowych (np. fellonowy OH - Cg^H^ - COOH) .Suberyna ule-i - /.mydleniu w 3% wodnym roztworze NaOH, natomiast kutyna w 5% metanolowym im.-i.worze KOH. Nie ma dotąd jednoznacznej informacji na temat organelli wlą/anej bezpośrednio z syntezą suberyny, a także kutyny. W obszarach, rdzle np. odkładana jest suberyna obserwowano obecność licznych mitochon-•¹ •’ 1 ów,ER,pęcherzyków z fibrylarną zawartością i rybosomów.Ponieważ struktury Colgiego spotykano w tych obszarach tylko sporadycznie, niezbyt jasne jest pochodzenie tych pęcherzyków. Prekursory suberyny mogą być transpor-I cwane także w rozdętych cysternach przypominających siateczkę śródplazma-Iyczną.

Ih.3.4.5. Korkowacenie (suberyfikacja). Także własnościami rhemicznymi suberyna jest zbliżona do kutyny. W przeciwieństwie jednak do t.ej ostatniej, rozpuszcza się ona w gorących roztworach zasad. Nakładanie warstwy suberyny ma miejsce między innymi w ścianach korka (korkowacenie)i i-ndodermy (metakutynizacja). W ścianach komórek felogenu nie stwierdzono jednak obecności subehyny. Pojawia się ona dopiero w tych komórkach, które osiągnęły ostateczne rozmiary. Pokład suberyny odkładany jest na wewnętrznej powierzchni pierwotnej ściany w postaci warstw pooddzielanych mono-molekularnymi lamellami woskowymi. Z kolei na warstwę suberynową nakłada się pokład odpowiadający ścianie wtórnej (ryc.16.5). Komórki o ścianach pokrytych suberyną wkrótce zamierają (nie przepuszczają bowiem wody) i wypełniają się powietrzem. Rola ich polega na zapobieganiu utracie wody dro-

Ryc.16.5. Schemat przekroju przez ścianę komórki korka: ML - blaszka środkowa, CW^ -pierwotna ściana, S - warstwa suberynową, w której lamelle suberyny (su) występują na przemian z lamellami wosku (Wx), CV - wtórna ściana. Linie w Wx oznaczają orientację cząstek wosku. Przypuszczalne pory plazmodesmalne (Pd) są zamknięte w korku

dojrzałym (wg Sittego, 1962)