img019

o pomocy społecznej z 29 listopada 1990 r. istniały wprawdzie zapisy o wnoszonej przez mieszkańca lub członków jego rodziny odpłatności w wysokości 70% jego dochodu, jednak w przypadku braku możliwości ściągania należności ciężar finansowania pobytu przejmowało na siebie państwo. Dokonana zmiana ściśle wiąże dom pomocy społecznej z lokalną społecznością. Placówka staje się częścią lokalnego systemu wsparcia i to społeczność ma decydujący wpływ na model opieki. Konsekwencją takiego rozwiązania jest przejmowanie przez gminę zobowiązali finansowych wynikających z umieszczenia osoby w domu pomocy społecznej w przypadku, gdy nie posiada ona lub jej rodzina środków na opłacenie pobytu. Ten formalny przepis spowodował radykalną zmianę w zakresie funkcjonowania domów. Ośrodki pomocy społecznej zaczęły zdecydowanie staranniej weryfikować sytuację materialną rodzin i egzekwować opłaty. W ciągu kilku miesięcy 2004 r. zniknęła praktycznie istniejąca przez wiele lat kategoria „oczekujących na miejsce w domu pomocy społecznej”, a obecnie coraz więcej placówek zmuszonych jest do intensywnej promocji swoich usług, gdyż posiadają znaczną liczbę wolnych miejsc. Z drugiej strony zaistniała sytuacja rozpoczęła proces urynkowienia funkcjonowania domów pomocy społecznej, co w przyszłości z pew nością doprowadzi do zmiany modelu organizacyjnego i oferty tych placówek. Wkrótce model systemu stacjonarnej pomocy społecznej upodobni się do modelu istniejącego w większości państw Unii Europejskiej, gdzie domy pomocy społecznej subwencjonowane przez środki publiczne dostępne są jedynie dla osób najuboższych, niemających oparcia w rodzinie, niemogących samodzielnie funkcjonować nawet przy dobrze rozbudowanym systemie pomocy środowiskowej. Pozostałe osoby staną się odbiorcami usług realizowanych przez prywatne bądź społeczne placówki, które będą również domami pomocy, jednak ich funkcjonowanie przebiegać będzie poza systemem publicznej pomocy społecznej. Regionalna strategia rozwoju pomocy społecznej w województwie opolskim podkreśla, że umieszczenie osoby w domu pomocy społecznej winno być traktowane jako ostateczność, po wyczerpaniu wszelkich możliwości opieki w środowisku naturalnym. Jednocześnie podkreślono, że należy tworzyć warunki do prywatyzacji i powstawania rodzinnych domów pomocy społecznej, zwłaszcza dla osób w podeszłym wieku. Jest rzeczą oczywistą, że nawet najlepszy system wsparcia środowiskowego ma swoje ograniczenia i należy tworzyć system domów pomocy społecznej. Jednak pobyt w takim domu nie może być alternatywą dla opieki w rodzinie, gdy ta jest do tej opieki zdolna. W takim przypadku dom pomocy może być rynkową ofertą, którą można szczegółowo określić i skorzystać z niej jako klient.

Standard usług w domu pomocy społecznej

Domy pomocy społecznej zobowiązane są do świadczenia usług na poziomie obowiązującego standardu. W zakresie potrzeb bytowych dom zobowiązany jest do zapewnienia miejsca zamieszkania, wyżywienia, odzieży, obuwia i utrzymania czystości.

Zarówno dom, jak i jego otoczenie nie powinny posiadać barier architektonicznych, zaś w budynkach wielokondygnacyjnych powinna być zainstalowana winda dostosowana do potrzeb osób niepełnosprawnych. Niezwykle istotnym elementem technicznego wyposażenia placówki jest zainstalowanie systemu przyzywowo-alarmowego i przeciwpożarowego. Określono również, że liczba miejsc w domach nowo projektowanych nie może przekraczać 100. W budynku muszą znajdować się pomieszczenia o wielorakim przeznaczeniu, w tym m.in.: pokoje mieszkalne jedno- lub wieloosobowe, pokoje dziennego pobytu, jadalnia, gabinet zabiegowo-pielęgniarski, pomieszczenia do terapii i rehabilitacji, kuchenka pomocnicza, pomieszczenia do prania

1    suszenia, palarnia, pokój gościnny oraz kaplica. Dbając o należyty poziom warunków mieszkalnych, przyjmuje się, że pokój jednoosobowy nie może mieć powierzchni mniejszej niż 9 m², w przypadku pokoi wieloosobowych na jedną osobę nie może przypadać mniej aniżeli 6 m². Minimalny standard wyposażenia pokoi to łóżka, szafa, stół, krzesła, szafka nocna dla każdego mieszkańca. Z jednej łazienki może korzystać najwyżej 5 osób, a z jednej toalety najwyżej 4 osoby. Wszelkie pomieszczenia sanitarne winny posiadać wyposażenie ułatwiające korzystanie z nich przez osoby niepełnosprawne. W przypadku domów nowo powstających standard jest jeszcze bardziej zaostrzony i określa, że każdy pokój powinien posiadać swoją łazienkę i toaletę (DzU 2000, nr 82, poz. 929).

W zakresie wyżywienia osobom dorosłym zapewnia się trzy posiłki dziennie, a dzieciom i młodzieży cztery. Istnieje możliwość wyboru zestawu posiłków lub otrzymania posiłku dodatkowego lub dietetycznego zgodnie z zaleceniami lekarza. Czas wydawania każdego posiłku wynosi

2    godziny, a podstawowe produkty żywnościowe oraz napoje powinny być dostępne przez całą dobę. Mieszkaniec może spożywać posiłki w swoim pokoju, a osoby, które mają trudności w samodzielnym jedzeniu, powinny być karmione.

Mieszkaniec ma mieć stale zapewnioną odzież i odpowiednie obuwie, dostosowane do pory roku, utrzymane w czystości i wymieniane w razie potrzeby. Szczegółowo standard określa, że każdy mieszkaniec dysponuje:

-    odzieżą codzienną - co najmniej dwa zestawy,

-    odzieżą zewnętrzną (płaszcze, kurtki) - co najmniej jeden zestaw,