IMGP0164

MAH« X>(tNY MffliU 241

lecz również traktaty techniczne, regulaminy odnoszące się do poszczególnych zawodów oraz dwunasto* i trzynastowieczne en* cyklopedie¹.

Mając już zatem pewną wiedzę o stopieniu się różnych wcze-śmejszych elementów w spójny system, musimy pokusić się o ustalenie, kiedy pojawił się jej produkt, czyli herby. Lub tez, dokładniej, kiedy walczący, aby dać się rozpoznać na polu bitwy lub w czasie turnieju, zaczęli umieszczać na swoich tarczach (a także na chorągwiach, kolczugach i czaprakach kom) konsekwentnie te same figury i te same kolory. Znawcy heraldyki głowią się nad tą kwestią od przeszło stu lat. Zadanie utrudnia im zapewne dążenie do zbyt wielkiej precyzji, podczas gdy dokumenty sugerują tylko punkty odniesienia pozwalające ustalić daty w przybliżeniu jedynie do około czterdziestu lat.

Problemy z datowaniem

Tkanina z Baycux (por. fot. 9 i 10) stanowi solidny Lerminus a quo. Wiemy, że powstała około 1080 roku, zapewne na południu Anglii, na zlecenie biskupa z Baycux, Odona, przyrodniego brata króla Wilhelma². Zwraca uwagę fakt, że figury' (krzyże, smoki, wstęgi, obramowania i drobne wzory) zdobiące widoczne na niej tarcze nie są jeszcze prawdziwymi godłami: z jednej strony rycerze należący do przeciwnych obozów mają identyczne tarcze, z drugiej — ta sama osoba występująca w różnych scenach (na przykład Eustachy II, hrabia Bolonii) za każdym razem ma inną tarczę. Natomiast figury zdobiące tarczę Gotfryda Planta-gcncta, hrabiego Andegawenii i księcia Normandii, na słynnej emaliowanej płycie nagrobnej przechowywanej w muzeum Tessć w Lc Mans, są już prawdziwymi godłami (por. fot. 22). Data tego portretu jest jednak niepewna i kontrowersyjna³. Gotfryd umarł w roku 1151. Nagrobna płyta została zamówiona przez wdowę po

1

Punkiem wyjścia nowych inicjatyw badawczych |«»wiima mc stać książka ć ). Bruutui, tarły Ulazou. Heroldie Teritiiitohigy iit lite IWetflh and Thirtcetolt Ccniuncs wkh Specitił Reference it> Artliunun Uleioutre, Oxh»td 1972

2

*l\if oMaimc ustalenia L Musseta, la Topt-wiie tle Roeeus, La IVnv ą«i-vuc 1989, $ IS-16 Niektórzy badacze utrzymują, że tkanina t.i nic powstała w Angin, łocs nad Loarą, w opactwie Saint-Floretu de Saunuu, prawdopodobnie rta polecenie Minogo Wilhelma

3

■'CSRS, Cato/ogue mierittiinnml tle /oeiiite fl LinHn t I, irjwju« tume, 1988, nr i(Kt