str10701 djvu

Ó POLITYCE I PACYFIZMIE

wionych sumienia dyplomatów, lecz również obojętności i niedołęstwa, panujących niepodzielnie wśród ludności wszystkich państw. Jeżeli sytuacja nie zmieni się w tym względzie, doprowadzimy do unicestwienia najbardziej wartościowych dóbr, stworzonych przez naszych przodków.

Wydaje mi się, że lud amerykański niezupełnie zdaje sobie sprawę z odpowiedzialności, która ciąży na nim w tym względzie. Amerykanin rozumuje sobie zapewne: „Niech Europa zginie, skoro niezgodność i złośliwość jej mieszkańców musi doprowadzić ją do zagłady. Dobry posiew naszego Wilsona dał na jałowej glebie europejskiej nader nikły plon. Jesteśmy silni i pewni siebie, to też nie tak prędko damy się znów wciągnąć w cudze zatargi”.

Rozważania takie nie grzeszą ani szlachetnością, ani też rozległością horyzontów. Ameryka nie jest bez winy, jeżeli chodzi o niedomagania Europy. Egzekwując bez skrupułów swe należności, przyspiesza ona gospodarczy, a wraz z nim i moralny upadek Europy; Ameryka przyczyniła się też do bałkanizacji Europy, ponosi więc odpowiedzialność za zanik moralności politycznej i za hodowanie owej żądzy odwetu, która rodzi się z rozpaczy, żądza ta nie zatrzyma się u wrót Ameryki. Gotów jestem nawet powiedzieć, że już się nie

99