str07801 djvu

O POLITYCE I PACYFIZMIE

ród, „yskali sobie cześć i uznanie jako wodzowie duchowi i moralni. W dziedzinie ducha i moralności widzimy jednomyślność, począwszy od Jezusa Chrystusa, kończąc zaś na Goethem i Kancie. Czyż nie jest to godne uwagi, że takich mężów uznano jednak powszechnie za wodzów, mimo to, że kierujące nimi pragnienie zmiany stosunków ludzkich urzeczywistniło się w sposób bardzo niedostateczny?

Jestem przeświadczony o tern, że wybitni ludzie, którzy działalnością swoją (chociażby nawet w niewielkim zakresie) przewodzą innym, dążą przeważnie do tych samych ideałów. Na rozwój polityczny wywierają oni jednak bardzo nieznaczny wpływ. Wygląda na to, że dziedzina ta, rozstrzygająca o losach narodów, stała się wyłącznym terenem braku wszelkiego opanowania i poczucia odpowiedzialności.

Przywódcy polityczni lub też rządy zawdzię-czaią swe stanowiska po części przemocy, po części zaś wyborowi przez masy. Nie można ich uważać za reprezentację tej warstwy, która pod względem umysłowym i moralnym zajmuje w narodzie wyższe stanowisko. Elita umysłowa nie wywiera jednak dzisiai bezpośredniego wpływu na dzieje ludów:    rozdrobnienie paraliżuje jej bezpośredni

współudział w rozwiązywaniu zagadnień bieżących. Czy nie sadzi Pan, że możnaby zmienić te sytuację, tworząc wolne zrzeszenia osób, których dotyehcza-

73