str11901 djvu

O POLITYCE I PACYFIZMIE

Odszkodowania. Zobowiązanie państw dłuż-niczyeh do uiszczania odszkodowań zaciążyło na tych państwach i ich gospodarstwie, zmuszając je do wywozu dumpingowego i szkodząc przez to samo państwom - wierzycielom. Trudno podawać to w wątpliwość. Rozpoczęcie się jednak kryzysu w Stanach Zjednoczonych, ochranianych przez wysokie mury celne, wskazuje na to, że zjawiska powyższe nie mogą być główną przyczyną przesilenia światowego. Również i wywołane przez reparacje kurczenie się zapasów złota w krajach dłużni-czych może być przytoczone conajwyżej jako argument, przemawiający za zniesieniem tych spłat, lecz nie jako objaśnienie kryzysu światowego.

Wznoszenie nowych murów celnych. Wzmożenie nieprodukcyjnych zbrojeń. Niepewność polityczna wskutek ukrytego niebezpieczeństwa wojny. Wszystko to znacznie pogarsza sytuację w Europie, w bardzo nieznacznym jednak stopniu dotykając Ameryki. Rozpoczęcie się kryzysu w Ameryce świadczy o tern, że wyszczególnione wyżej zjawiska nie mogą stanowić głównej jego przyczyny.

Odpadnięcie dwóch mocarstw: Chin i Rosji. Również i to uszczuplenie gospodarstwa światowego nie może zbyt dotkliwie dawać się Ameryce we znaki, nie jest więc główną przyczyną kryzysu.

Zmiana na lepsze sytuacji gospodarczej

109