IMG01 (3)

f

utrudnia wypchnięcie krwi w kierunku serca (ryc. 29.la). Według wielu autorów następstwem tego jest nadmierne wypełnienie żył w kończynach i znacżne parcie krwi na zastawki, których szczelność się zmniejsza, a krew zaczyna się cofać w kierunku obwodu kończyny.

Badania epidemiologiczne i doświadczalne sugerują, że istotnym czynnikiem sprzyjającym powstawaniu żylaków jest przenoszenie ciśnienia tłoczni brzusznej do żył kończyn dolnych, co prowadzi do niewydolności zastawek. Wzmożone ciśnienie śródbrzuszne powstaje w czasie parcia na stolec, zwłaszcza przy oddawaniu stolców twardych, zapartych, zawierających mało materiału włóknistego. Porody, przebyte choroby żył, przetoki tętniczo-żylne, alkoholizm, otyłość, używanie obcisłych ubiorów, przyjmowanie estrogenów (doustne środki antykoncepcyjne), zaawansowany wiek powodujący utratę elastyczności tkanek, są to czynniki, które nie decydują o powstawaniu żylaków, ale mogą potęgować objawy choroby.

Żylaki wtórne powstają w następstwie uszkodzenia lub. niedrożności żył głębokich. Proces udrażniania zakrzepów doprowadza do niewydolności zastawek, cofania się krwi i wzrostu ciśnienia w powierzchownych żyłach. Żyły te, leżące podskórnie w tkance tłuszczowej nie są ochraniane, tak jak żyły głębokie, przez mięśnie oraz powięzie i dlatego krew napierając na ich cienkie ściany, stopniowo je rozpycha, doprowadzając do powstania żylaków.

BADANIA

Przy zbieraniu wywiadów należy zwracać uwagę na rodzinne występowanie chorób żył, zwłaszcza żylaków, obrzęki na obwodzie kończyny występujące po długotrwałym staniu lub siedzeniu, uczucie ciężaru lub rozpierania w kończynach. Zawsze należy wypytać chorego o przebyte lub współistniejące choroby, zwłaszcza zapalenia i uraży żył, skazy krwotoczne, choroby tętnic, cukrzycę.

Badanie przedmiotowe rozpoczynamy w pozycji stojącej chorego od oglądania obu kończyn dolnych. Należy dokładnie obejrzeć okolice pachwin (miejsce ujścia żyły odpiszczelowej) i dołów podkolanowych (miejsce ujścia żyły odstrzałkowej), żylaki i ich otoczenie oraz sprawdzić, czy nie ma zwłaszcza na goleni: obrzęków, blizn, przebarwień, wyprysków, owrzodzeń.

Badaniem palpacyjnym sprawdzamy kierunek przepływu krwi w żyłach oraz staramy się umiejscowić niewydolne żyły przeszywające, znajdujące się przeważnie pod kulistymi żylakami na przyśrodkowej powierzchni ud i goleni (uciskając palcem można wyczuć ubytek w powięzi odpowiadający miejscu przejścia niewydolnej żyły). Następnie poszukujemy: a) bolesności i postronkowatych stwardnień w przebiegu żył i w żylakach (zakrzepy), b) wzmożonego napięcia i bolesności mięśni (żywa bolesność mięśni goleni w zakrzepach zatok żylnych mięśnia płaszczykowatego), c) powiększonych węzłów chłonnych. Zawsze obowiązuje badanie tętna na tętnicach udowych, podkolanowych piszczelowej tylnej i grzbietowej stopy.

Dla sprawdzenia drożności żył głębokich i wydolności zastawek żył powierzchownych oraz żył przeszywających kończyn dolnych służy szereg prób możliwych do wykonania w każdych warunkach.

Próba Trendelenburga: choremu w pozycji leżącej polecamy unieść kończynę dolną, co powoduje opróżnienie żylaków i żył powierzchownych. Po chwili opaską gumową założoną na udo uciskamy okolicę ujścia żyły odpiszczelowej. Następnie polecamy choremu stanąć, zdejmujemy zacisk i obserwujemy kierunek wypełnienia się żył. Natychmiastowe wypełnienie żył powierzchownych od pachwiny w kierunku stopy świadczy o niewydolności zastawek żyły odpiszcze-

516