IMG88

do życia. Laktoferyna ma również właściwości bezpośredniego zabijania bakterii. Posiada N-końcowy fragment, który może również występować w formie wolnych peptydów określanych jako laktoferycyny. powodujący wzrost przepuszczalności ścian i błon bakterii. Oprócz wymienionych funkcji, laktoferyna działa modulująco na układ immunologiczny, na przykład wzmaga aktywność komórek NK. Różne typy komórek mają receptory dla laktoferyny (aktywowane limfocyty T. komórki nabłonkowe z rąbkiem szczoteczkowym w jelicie cienkim, hepatocyty). jednak znaczenie interakcji laktoferyny z tymi receptorami i efekt biologiczny nie są do końca poznane.

6.7.    a - - d - -

6.8.    - - c - e -

Superantygenami nazywamy białka, najczęściej pochodzenia bakteryjnego lub wirusowego, wiążące się z zewnętrzną częścią cząsteczki MHC. zwłaszcza klasy II. komórki prezentującej antygen. Tak stworzony kompleks może się łączyć z boczną częścią (nie uczestniczącą w rozpoznaniu antygenu) łańcucha p receptora TCR. aktywując w ten sposób wszystkie limfocyty T mające określony wariant łańcucha p. Prototypowymi superantygenami są enterotoksyny gronkowca Staphylococcus aureus. Objawy zatrucia enterotok-syną gronkowcową wynikają z masywnego uwalniania cytokin z limfocytów T aktywowanych nieswoiście w układzie pokarmowym.

Ostatnio superantygeny wzbudziły zainteresowanie wśród badaczy w związku z możliwością indukowania przez nie zjawisk autoimmunizacyj-nych. U zwierząt doświadczalnych zaobserwowano, że podawanie związków o charakterze superantygenów może reaktywować procesy autoim-munizacyjne i zaostrzać, na przykład, przebieg doświadczalnego (tak zwanego alergicznego) zapalenia mózgu i rdzenia - choroby analogicznej do stwardnienia rozsianego u człowieka. Wyniki badań na zwierzętach sugerują, że zaostrzenia takich chorób człowieka, jak stwardnienie rozsiane, reumatoidalne zapalenie stawów czy łuszczyca mogą wynikać z infekcji mikroorganizmami wytwarzającymi związki o charakterze superantygenów. Oprócz gronkowca złocistego, źródłem superantygenów u ludzi mogą być inne bakterie: paciorkowce z grupy A. Mycoplasma arthriditis. Mycobac-terium tuberculosis oraz wirusy: Epsteina-Barr. cytomegalii i HIV.

6.9.    a.....

O. - - -d - -

6.11.    -b - - - f

6.12.    -b-d -

Kolektyny są to rozpuszczalne białka obronne, mające zdolność wiązania oligosacharydów występujących na powierzchni wielu mikroorganizmów. Cząsteczka kolektyny składa się z kilku identycznych podjed-nostek (może być na przykład tetramerem lub heksamerem). w których skład wchodzą 3 skręcone wokół siebie łańcuchy białkowe. W każdym z nich można wyróżnić 4 części:

•    fragment N-końcowy

•    długi region kolagenopodobny

•    fragment ..szyjkowy" o budowie a-helisy

•    domenę lektynową rozpoznającą węglowodany

Białka o charakterze kolektyn zidentyfikowano u wielu gatunków zwierząt. Najlepiej poznane kolektyny to: białko wiążące mannozę, konglutynina, kolektyna 43 oraz białka A i D surfaktantu. Pierwsze trzy wytwarzane są przez wątrobę, pozostałe - w płucach, przez pneumocyty typu II.

Kolektyny mogą się wiązać z różnymi cukrowcami (heksozami) - na przykład białko wiążące mannozę łączy się. oprócz mannozy. z a-metylo-mannozą, N-acetylo-glukozaminą i i-fukozą.

Rola kolektyn w nieswoistej obronie organizmu jest dwojaka. Z jednej strony, wiążąc się z cukrowcami obecnymi na powierzchni drobnoustrojów, powodują ich agregację i osłabienie zdolności zakażania komórek. Z drugiej strony, oddziałują na komórki żerne, przez co zwiększają skuteczność eliminacji mikroorganizmów. Komórki żerne mają odpowiednie receptory dla kolektyn - wychwytują opłaszczone nimi mikroorganizmy, które następnie podlegają fagocytozie.

6.13.    - -_r d - -6.1 4. r b - * -

6-15-BGfe|

Intencją szczepień ochronnych jest zapobieżenie lub co najmniej zmniejszenie ryzyka zachorowania na określone choroby. Zazwyczaj uzyskuje się to podając kilkukrotnie szczepionkę (odpowiednio spreparowane drobnoustroje, ich fragmenty, antygeny, toksyny itp.. w charakterystycznym schemacie czasowym), ewentualnie doszczepiając osoby.

93