IMG71

K.' t,' M Ł-.

K.' t,' M Ł-.

[18]

Janusz Ostoja-Zn górski

oHsehtiftl role of theory in both archneolngical and pmhistoric&I rosinrches indi-

fnrther jmn of the article preser) ts reeults of the flrsf attempts at t-lie applica-ie Geologie model in tlie reconstruction of economic transformations in the Hall-iod, in the IowJand zonę of the Oder and Yistula river basins. The resiilts obtained lat the suggested ecologic model, which tak os into considerat ion eonditions of the nvironment, essential in the developmmt of econoiny in prehistory, facilitatos at a model approach of economic transformations, which took place in other n prehietory.

ie conclusion it is claiined that there now exist munerous autlientic data indi* e usefiilness of the model method in widoly eomprohended historical studies, prehistoiy. Taking into consideration the fragmentaiy character of source , obtained in the course of archaeological research, we cannot use models cons-y historians of economy. Xf the models whicli we formulate are to be adequate x>rical studies, we should oonsider the ecologic eonditions in which the human ns under discussion were living, to a significąntly larger degree, t-lian has been far by representatives of other historical diseiplinos. However, a morę comproso of the model method in prehistorical studies demaads. on the one hand, a bet -•a tion of the role of theoretical foundations of prehistory, on the other — further ning at modemizing the research procedures of both: the archaeologists and itorians. The postulate of a morę comprehensive applica t ion of the model method, clairn in this article, is strictly oonnected with further deveIopment of studies tory, which — as we know — is one of the disciplines witłiin the frames of wi-prehended historical Sciences. The theoretical reflection undoubtedly plays an i role in the modemiz&tion of both archaeological and prehistorical researches, gnifioanoc cannot, therefore, be minimized. The article is not, in the least, an illing for abandoning work on archaeological sources, it is rather a reminder >eriod in which prehistory was based exclusively on sources obtained in the *xcavation works, has passed, and the theoretical reflection should now to accom-esoarch procedures.

Transloted by Aniela Drozdowska

Tom XXVIII - Rok 1981/82

c. Hemd

ZBIGNIEW BUKOWSKI (Warszawa.)

WSTĘP

Rozpatrując całokształt procesu rozwojowego osadnictwa pradziejowego w dorzeczach Odry i Wisły od wczesnej epoki brązu aż do okresu lateńskiego (XVIII - IV w. p.n.e.), dostrzec można wyraźną współzależność od rytmu przemian i dynamiki rozwojowej obszarów, położonych na południe od Karpat i Sudetów, a przez nie również Bałkanów i kręgu egejsko-anatolijskiego. Bez uwzględnienia sytuacji panującej w poszczególnych okresach epoki brązu w obrębie Kotliny Karpackiej oraz na terenach z nią sąsiadujących od wschodu (Ukraina, Mołdawia) i zachodu (dorzecze środkowego Dunaju, wschodnie Alpy), nie jest możliwe bliższe poznanie i wyjaśnienie mechanizmu wspomnianych przemian, jakim podlegało osadnictwo, zwłaszcza faz ,,mogiłowej”. „trzcinieekiej” i „łużyckiej”.

W ciągu BA-BB¹ obszar Bałkanów oraz środkowej Europy znalazł się w sferze wpływów kulturowych o szerszym charakterze, określanych ogólnym mianem anatolijsko-bałkańskich. Były one konsekwencją włączenia ogromnych obszarów Europy w rozwiniętą wymianę handlową basenu egejskiego z szeroko rozumianą Północą, w której podstawową rolę odegrały zwłaszcza trzy surowce, poszukiwane na Południu: miedź, cyna i bursztyn. Liczyć się należy z wydatnym wówczas wzrostem wydobywania rud metali kolorowych i ich przetwórstwa, z przeniesieniem w obręb Kotliny Karpackiej elementów wierzeniowych (zapewne też i kultowych), zwłaszcza obrządku ciałopalenia, a także idei wznoszenia osiedli znacznych rozmiarów z umocnieniami obronnymi, o wyraźnych założeniach urbanistyczny eh, wraz z różnorodnymi elementami architek-

• Artykuł etanowi rozszerzona i uzupełnioną w«*rsję refem! u pt. , ,G1 u 1i akterystyka oddziały v. mi ront rów kult itrowych położonych na południe od Karpat i Sudetów w epoce brązu i w okn-sie halsziuekim na obszarze w dorzeczu Odry i Wisły”, przedstawionego na Sympozjum IbrleodcuioLt ulicznym na temat „Przemian ludnościowych i kulturowych I tysiącleci p.n.e. na /r miueh nurt Izy Odrą a JHurpirra”* które odbyło się w dniach 6 - 9 griulmo 1977 r. w Warszawie.

¹ W włości niniejszego opracowania stosuję, skróty w odniesieniu do poszczególnych fa* opoki brązu i wczesnej epoki żelaza, ogólnie zresztą przyjmowane w polskiej litera-

i

i