IMG6 157 (2)

nu \iy»- /.ou/.

Folia jest cienką blaszką wykonaną z materiału badanego, służy więc właściwych badań mikrostruktury i podstruktury. Przygotowanie folii polega na wycięciu z badanego materiału cienkiej płytki, następnie na jej szlifowaniu w specjał, nym uchwycie na papierze ściernym do grubości ok. 50 pm. Ostatnią operacją je, ścienianie przez polerowanie elektrolityczne. Folia umieszczona w elektrolizerzc w pozycji pionowej (rys. 7.9) jest intensywniej polerowana w górnej części, toteż tan pojawia się perforacja. W tym momencie zmienia się położenie folii o 180’ i ponownie poleruje do wystąpienia perforacji po raz drugi. Jest to sygnał osiągnięcia w mostku między „okienkami’ grubości folii rzędu 10000 nm wymaganej do badań

i

2

3

Rys. 7.9. Ścienianie folii I — 3 — kolejne stadia

Zarówno z replik jak i z folii wycina się kwadraciki o boku 2 - 3 mm. Umieszczone na siateczce nośnej stanowią właściwe preparaty do badań mikroskopowych.

Badania na mikroskopie skaningowym można prowadzić na zgładach konwencjonalnych próbek metalograficznych, na próbkach o surowych powierzchniach (przełomy, powierzchnie zużyte przez tarcie, korozję itp.), jak również na foliach.

Rys. 7.10. Działo elektronowe (opis w tekście)

W mikroskopach elektronowych rolę promieni świetlnych odgrywa wiązka bkich elektronów. Jej źródłem jest tzw. działo elektronowe (rys. 7.10). Katoda Apostaci żarzącego się drutu wolframowego 1 emituje we wszystkich kierunkach •lekirony. Osłona z otworem 2 (tzw. cylinder Wehnelta) skupia elektrony, wstępnie formując wiązkę. Jej potencjał jest również ujemny i nieco niższy od potencjału katody. Regulacja tego potencjału umożliwia zmianę rozbieżności kątowej a wiązki elektronów. W niewielkiej odległości od cylindra Wehnelta znajduje się anoda ) zasilana prądem wysokiego napięcia. Wytwarza ona pole elektrostatyczne o różnicy potencjałów katody i anody rzędu 100 kV (mikroskop prześwietleniowy) albo 50 kV (mikroskop skaningowy) przyspieszające wiązkę elektronów.

Mikroskop prześwietleniowy TEM przedstawiono poglądowo na rys. 7.11. Wiązka elektronów emitowana przez działo elektronowe i przechodzi przez układ elektromagnetycznych soczewek 2 i 3 i przesłon układu kondensora. Regulacja wzbudzenia pierwszej soczewki, krótkoogniskowej, zmniejsza przekrój wiązki elektronów, a drugiej soczewki, długoogniskowej, zapewnia równoległość wiązki i zmienia wielkość naświetlanego obszaru preparatu, czyli jasność obrazu. Uregulowana wiązka elektronów ma średnicę rzędu 1 pm.

końcowy

Rys. 7.11. Schemat przcświctlcniowcgo mikroskopu elektronowego (opis w tekście)

Pod układem kondensora znajduje się komora preparatu 4. Zaopatrzona jest w śluzę ciśnieniową umożliwiającą wkładanie i wyjmowanie preparatów bez zapowietrzenia kolumny mikroskopu. Zawiera stolik do zakładania siatek nośnych z preparatami i precyzyjne urządzenie przesuwu, połączone z goniometrem, służą-