IMG!58 (2)

a jej rozwój możliwy jest dzięki kontaktom między ludzkim, agam komentuje jc oni czy metaforycznie przedstawia Kultura jc\t zbiorowo wytwarza**, w związku t czym jednostka mo>c wnieść do niej indywidualny wkład, ałc mc jest w stanic samodzielnie jej tworzyć. Stąd często mówi uą o jtkwji zbiorowości wy pokoleniu jako twórcach kultury, roli tej jednak nic pdń jednostka w sensie indywiduum Ponadto kultura jest intenublcktywna. wspólna wętnym łub szerszym zbiorowoiciom, niosąca podobne znaczenia czy skupiająca w sobie wartości podobnie rozumiane przez członków grupy lub klasy społecznej

Mimo szerokiej wiedzy na temat kubury. nicbtwo /budować wyczerpując* a zarazem jasną jq definicję Według Ralpha Latona kultura jest

| 1 konfiguracją wyuczonych zacno** i <n laroitamw. który* «laffwntyaąpod»lar*i przekazywane pnazaaorftów danego iporaczeiistwa"

Obecnie możnapowiedzieć, że taka definicja określa raczej obyczajowość ery tradycję, a więc elementy kultury, nic wyczerpuje jednak całości jej znaczeń. Z kolei Tylor podkreśla jej społeczny charakter, pisząc, Ze kulturą nazywamy:

I- ]ztoronącatokonaimuiącąw«dzt, warzeń* erańą po-wo, moralność. obyczaje oraz wszystkie ma zdolności nańyta priai cztowieka jako człorfca spoiWzeóstwaⁿ

W tym ujęciu na pierwszy plan wysuwa kię wwtokiowamc kultura czyni człowieka ludzkim, wyróżnia go z kręgu innych, mniej uspołeczniony ch organizmów żywych, nadaje mu spccytikę poprzez zdolność komunikacji, wartości lymbokiK, a takte wysoki poziom organizacji społecznej i mechanizmy ją regulujące (prawo, obyczaje) Z koki definicja lana Szczepańskiego mówi. te kultura to

l 1 dziadzina wartotci pozbawionych na ogól praktyczna)

»*yt»cznoeo uprawianych t rozwąanytfi bemreeownw u wĄpędu na związano I tymi wartościami wewnętrzne pnę.

wyraźnie oddzielając jej postać materialną od symbolicznej, który to podział został wprowadzony pracz Floriana Znanieckiego.

^M Tamte.*. 21.

»    Odro*. 8** lin.

* I. SffMfttMki.opck., s. W-90.

w Mtotnotei zatem. jaki jej aspekt wyeksponujemy, można p«N

0    bardzo wteto możliwościach definiowania kultury, z których to definirji

nie jest lepsza od innych, lear koncentruje ssę na uayek elementach oy znaczeniach lerminu

Równie istotne wydaje się przedstawienie nie tyle samych definicji zja-«ska, co możliwych kryteriów podziału kultury. Postać zewnętrzna, inaczej zobiektywizowana (działania ludzkie, przedmioty będące wytworami tych śnaUA). materialna bywa utożsamiana z cywilizacją. Tu znajdziemy wszelkie wytwory Świadczące o społecznym porządku, życiu i obyczajach minionych pokoleń: budynki, drogi, mosty, przedmioty użytkowe itcL Postać wewnętrzna kultury, zintcmul izowana. tkwiąca w i wiadomości ludzi (wzory, normy, oceny, przekonania tkwiące w umysłach) odnosi się do jej aspektu niematerialnego

1    sh charakter symboliczny. Zawierają się w niej zarówno znaki, jak i symbole. Jej tworzywem są: nauka, wiedza, sztuka, religia. Kultura symboliczna w odróżnieniu od innych jej rodzajów ma charakter autoteliczny i scmśotyczny. Oznacza to, że kryterium jej wartość iowąnia. jak ma to miejsce w przypadku lculmry materialne i. nic sprowadza się do użyteczności jej wytworów, jest ona bowiem celem i wartością samą w sobie, a tworzą ją nadawane jej przez ludzi i uniwersał izowanc z biegiem czasu znaczenia i odczytania

W obrębie kultury symbolicznej, kierując się reprezentatywnością jej treści, wyróżnić można kulturę dominującą, uprawnioną oraz niższą, tzw. podkulturę Pierwsza koncentruje się wokół kanonu, rozumianego jako zespól konkretnych elementów, przekazów, idei. legend, opisów historycznych czy dzieł artystycznych, które zjednąj strony umożliwiają identyfikację członkom danego społeczeństwu i narodu, z drugiej wyznaczają kryteria wartościowania. Wszystko to co znajduje się poza kanonem, ze względu na swą niższą wartość zaliczane jest do podkultury.

W polskiej kulturze kanonem są m in. utwory Mickiewicza, Słowackiego. Sienkiewiczowska trylogia, muzyka Chopina, upamiętniające walki narodowowyzwoleńcze za czasów zaborów. Kanon kultury polskiej współtworzą także wartości niesione i upowszechniane w Ulach 90 XX wieku przez -Solidarność’'. czy też określone zwyczaje • spoaohy obchodzenia świąL Kanon jest zatem pojęciem na tyle pojemnym, by mógł wspomagać tdcuiyfikację z tym, co polskie, czy w ogóle narodowe. Treści spoza kanonu to na ogół u. które ze swej natury są wieloznaczne i nie stanowią o wartościach narodowych. Można tu wyróżnić: lokalne zwyczaje, trendy muzyczne, literaturę miodzie. _źowąf sposoby ubierania się, czy inne nieoficjalne elementy obyczajowości.

89