44181 IMG03 (2)

Komunikowanie wiedzy możliwe jest dopiero po jej transformacji na informacje", która może przybierać różne formy¹'.

Rozróżnienie pomiędzy danymi, informacją i wiedzą nic jest jednoznaczne i może sj^{1 2} zmieniać zależnie od sytuacji, Granice między nimi są rozmyte, powodując przechodzenie jednego stanu w drugi (Mnterska 2007, s. 56). W szczególności informacje uzyskane w określonych badaniach mogą stać się danymi wykorzystywanymi w kolejnych. Zjawi, ska te uległy wyraźnemu nasileniu w wyniku stosowania Internetu. W tym środowisku wartość dodaną uzyskuje się poprzez przetwarzanie informacji i wiedzy, gdyż dane i ich zestawy (a więc także zestawy mcludanych) mogą składać się na buzy wiedzy lub być z nich wydobywane. Postępowanie jest więc tu prowadzone w kierunku odwrotnym niż w systemach tradycyjnych: od wiedzy ku danym. Gromadzenie wiedzy jawnej i jej organizowanie w postaci ustnikturyzowancj informacji jest jedną z najważniejszych cech i możliwości, jakie daje Web (Mason 2009, s. 43).

Istotą działalności naukowej są procesy polegające na tworzeniu danych i informacji oraz przekształcaniu ich w wiedzę i mądrość. Procesy te są jednak często rozumiane i postrzegane w skrajnie odmienny sposób. Tacy badacze, jak na przykład Warren Wower” twierdzą, że nauka służy rozwiązywaniu problemów w oparciu o podstawowe prawa logiki, a badane zjawiska są w zasadzie możliwe do zmierzenia [Weavcr 1948, s. 543). Z tego punktu widzenia badania naukowe powinny być powtarzalne, bezstronne i oparte na faktach przyrodniczych. Pomimo atrakcyjności takiego poglądu na naukę, inni badacze uważają go za nierealistyczny, gdyż nie bierze pod uwagę roli uwarunkowań społecznych działalności naukowej".

Na potrzebę uwzględniania tych uwarunkowań zwracał uwagę Karl Popper (Popper 2002, s. 71). Twierdził on, że nie ma możliwości sprawdzenia prawdziwości teorii naukowej, można tylko odrzucić teorię jako fałszywą. Zamiast więc weryfikacji, czyli potwierdzenia, zalecał falsyfikację, czyli szukanie sposobów na obalenie danej hipotezy⁴¹. Podważał on przydatność metody indukcyjnej, gdyż przyjęta teoria wpływa na obserwację. Tej metodzie przeciwstawiał metodę dcdukcyjno-hipotctyczną jako jedynie logicznie uprawnioną. Ponadto stwierdzał, że warunki realizacji obserwacji i eksperymentu istotnie wpływają na akceptację lub odrzucenie ich wyników. Uważał także, że wiedza jest produktem społecznym, powstającym w efekcie modyfikacji wcześniej posiadanej wiedzy, przez co nie jest tworzona w bezpośredniej konfrontacji ze światem fizycznym.

Możliwe są więc co najmniej dwa, krańcowo sprzeczne poglądy na naukę: pierwszy,

klórcjjo pode/u* procesu hiidiiwc/cgo ws/ysiko inuż/w wyjnsnti i /(»/

, gdyż (cii

;ijc ijra tli' liii faktów, jc/cli iki hiidiiii i nauki.

\ve

^,fd¹ Jj_nlf, kiórym nic właściwie mc mo/c być pr/c/ naukę udowodnioM gb ^.„jukiem społecznym", Jak lo częilo bywa, nijbard/icj poprawne wyt o¹'^{3 4 5} !’L po^edme, pomiędzy tymi dwoma, gdyż mmli dą/y du pr/ccKlawml ^|l0'⁶Lnia i udowadniania obiektywnego wizerunku praw rzeczywistych, natl ^^niczana jest kontekstem historycznym i społecznym, wpływającym na wyinl °%iiwycb [Chalmcrs IW, s, 209], Thomas Kuhn, dla wyjaśnienia, czym jr,|

^1,9 .(islnwił kilka jej najbardziej istotnych cech,

P^r*J 'jjj ,_ako tworzenie wiedzy, Działalność naukowa jut chirakieryzowana przede

*    U$iysikim przez jej produkty (Kuhn 2001, i. 47].

, nauka jako proces akumulacji, Nauka jest procesem polegającym na ciągłym ulepsza-idu lub wzroście, którego celem jest tworzenie nowych teorii służących przewidywaniu

nowych faktów¹².    .....

•    Nauka jako proces współpracy. Tworzenie nowej teorii naukowej rzadko udaje się za-

kończyć pojedynczemu uczonemu (Kuhn 2001, s. 297],

Informatyczna infrastruktura nauki, którą opisałem w poprzednich rozdziałach, stanowi sprawny i zróżnicowany, globalny system zarządzania i udostępniania danych i informacji cyfrowych, służących rozwojowi wiedzy, Funkcjonowanie IIN powoduje, że badania naukowe i edukacja na poziomie wyższym Mały się dziedzinami znacznie bardziej danochlonnymi". Wymagają znacznych ilości danych, powstających w wyniku działania kolejnych generacji technologii cyfrowych, instrumentów oraz sieci rozległych, za pomocą których dane są tworzone, gromadzone, rozpowszechniane i analizowane. Pracownicy nauki codziennie produkują dane, uzyskują do nich dostęp, analizują je, integrują i przechowują terabajty danych cyfrowych, pozyskiwanych poprzez eksperymenty, obserwacje i symulacje. Według badań Petera Lymana i Hala Variana ilość nowej informacji, zapisanej na papierze, filmie, nośnikach magnetycznych i optycznych podwoiła się między latami 1999 a 2002; wzrost osiągnął wskaźnik ok. 30% rocznie [Lyman, Varian 2003], Autorzy oszacowali, że w 2002 r. wyprodukowano 5 eksabajtów⁴⁵ informacji, z czego 92% zapisano na nośnikach magnetycznych⁴⁴. Według innych szacunków w 2006 r. powstało już 180 eksabajtów danych, a prognozy mówią o 10-krotnym wzroście rocznej produkcji infonnacji cyfrowej w 2011 r. [Gantz i in. 2008]. Wskaźnik len jesi miarodajny dla skali wzrostu danych i dokumentów cyfrowych. Dynamiczna integracja danych, generowanych w wyniku prowadzonych obserwacji i symulacji pozwala na rozwój nowych metod badawczych, dostosowywanych do zmieniających się warunków realizacji badań w celu tworzenia nowej wiedzy. Jest to sprzężenie zwrotne, gdyż szybki wzrost ilości dostępnych i wykorzystywanych w nauce danych, powoduje dalszy rozwój badań naukowych, a także przyśpieszenie transformacji wyników badań w dostępne produkty i usługi oraz podnosi efektywność nauczania.

W dynamicznym środowisku badawczym i dydaktycznym dane naukowe są stale tworzone, gromadzone, zapisywane, udostępniane, analizowane i przetwarzane w informacje, w szalonym wyścigu do nowej wiedzy. W przyszłości przywództwo w zakresie badań naukowych i zgromadzonej wiedzy w coraz większym stopniu zależeć będzie od umiejętności i zdolności zapewnienia dostępu do zasobów danych naukowych w formie cyfrowej i transformacji tych danych w informację i wiedzę przy pomocy skomplikowanych

51

1

” Istnieją także opinie, że informacja jest rodzajem wiedzy [Vickery 200$]. Jest ona laką interpretacją doświadczeń przez mózg, że pow oduje modyfikacją wiedzy w umyśle. Informacja jest więc nową lub zmodyfikowaną wiedzą, która została dodana, czy też zasymilowana do osobistej struktury wiedzy. Z drogiej strony Sabina Cisek relacjonując podejście Sense-Making stwierdza, że informacja nie jest absolutnym, niezmiennym, a nawet obiekiywnic istniejącym bytem. Nie jest więc bezwzględnie prawdziwa czy fałszywa, stanowi bowiem tylko odzwierciedlenie subiektywnych opinii ekspertów o rzeczywistości. Z punktu widzenia użytkownika informacja stanowi subiektywną konstrukcję, tzn. wszystko, co informuje użytkownika jest informacją [Cisek 2008, s. 99], " Formy le to kodyfikacja: tworzenia kategorii i zasad pozwalających zastosować wiedzę w konkretnym przypadku; abstrakcja: tworzenia stroktur oraz konstrukcji logicznych, pozwalających na uogólnienie wiedzy, która dzięki temu może być stosowana w różnych, ale powiązanych sytuacjach; zapis: tworzenia symbolicznej reprezentacji wiedzy skodyfikowanej lub abstrakcyjnej; dyfuzja: komunikowania zapisanej wiedzy innym.

" Warren Weaver (1894-1978) byt współtwórcą ogólnego modelu komunikacji Shannona-Wcawra.

2

Trzebi jednak przyznać, że sam Weaver także widział pewne uwarunkowania społeczne, twierdząc, że metoda naukowi spełni pokładane w niej oczekiwania, jeżeli osoby posługujące się nią odznaczać się będą szczególną uczciwością, otwartością umysłu oraz umiłowaniem prawdy.

⁴¹ Na podstawie metody falsyfikacji hipotez za naukowe można uznać tylko hipotezy posiadające empirycznie faltyfikowalnc konsekwencje. W skład nauki nie może wchodzić hipoteza, która niczego nie zabrania i daje pogodzk się z wszystkimi możliwymi faktami. Jako przykłady takich nienaukowych hipotez Popper podaje teonę Zygmunta Freuda oraz marksizm [Szumilewicz-Lachman 1989, s. IX].

3

Thomas Kuhn wskazywał na istnienie okresowych rewolucji naukowych, które charakteryzują się brakiem akumulacji wiedzy. Podczas rewolucji naukowych stary paradygmat zastępowany jest w całości lub części przez nowy. Rewolucje naukowe różnią się od normulncj nauki, która ma charakter akumulacyjny (Kuhn 2001, S.5JJ,

4

f Jak podają autorzy, 5 eksabajtów (jeden eksabajt to miliard miliardów znaków) infonnacji jest to zasób,

5

który pomieściłby 500 tys. bibliotek wielkości Library of Congress.

6

" Na papierze zapisane zostało 0,01% informacji.