7334803383

10 Marek Suchanek

możliwe jest utrzymanie motywacji (automotywacji) pracowników na wysokim poziomie przy jednoczesnym rozwoju całej organizacji i jej uczestników. Działanie takie wymaga wydobycia na powierzchnię obowiązujących w organizacji reguł, wartości, przekonań i założeń oraz porównania perspektywy instytucji z perspektywą ludzi w organizacji. Zarządzanie przez wartości zakłada więc niwelowanie luki w wartościach postrzeganych i preferowanych, zarówno w kontekście przedmiotowym (organizacji), jak i podmiotowym (pracowników). Oznacza to łączenie osobistych celów z wartościami przestrzeganymi w firmie. Tak więc zarządzanie przez wartości koncentruje się wokół dwóch grup wartości: organizacyjnych oraz osobniczych. Dzięki takiemu podziałowi można wyróżnić trzy systemy wartości: wyłącznie organizacyjne, wyłącznie osobnicze oraz wspólne (organizacyjne i osobnicze)¹³.

Wartości organizacyjne mają bezpośredni wpływ na sprawność funkcjonowania instytucji publicznej, a w konsekwencji - na jej wizerunek. W szczególności dotyczy to trzech zestawów wartości; choć czasami trudnych do pogodzenia, to powszechnie postrzeganych jako zasadnicze w samorządzie terytorialnym: wolności (autonomia), demokracji (partycypacja) oraz wydajności i efektywności. Autonomia samorządu ewoluowała od wolności od centrum do wolności do robienia czegoś, podejmowania działań rozwiązujących lokalne problemy. Natomiast druga wartość, czyli partycypacja, rozwija się głównie pod naciskiem samych zainteresowanych obywateli, tworzących coraz więcej organizacji, które mogą stać się partnerem dla lokalnych społeczności¹⁴. Partycypacja jest rozumiana jako dopuszczenie do administracyjnego procesu decyzyjnego szeregowych urzędników i obywateli. Wydaje się, że jest to wartość, którą można nazwać instrumentalną, ma bowiem służyć wartości podstawowej, czyli zaspokajaniu potrzeb obywateli. Partycypacja oznacza lepsze poznanie tych potrzeb oraz uwzględnienie cech kulturowych swych klientów. Służy temu zasada reprezentatywności biurokracji, ale przede wszystkim jest to odpowiedź na wyraźnie rozwijającą się potrzebę ludzi uczestniczenia w decyzjach, które ich dotyczą. Pomimo że partycypacja poszerza wiedzę i umiejętności, może

¹³    B. Fiyzeł, Systemy wartości w przedsiębiorstwach, „Ekonomika i Organizacja Przedsiębiorstw”, 12/2004.

¹⁴    F. Kjellberg, Zmieniające się wartości władz lokalnych, w: Wartości podstawowe samorządu terytorialnego i demokracji lokalnej, red. P. Swianiewicz. Municipium. Warszawa 1997,