sprzątnięto salę. W trakcie przygotowywania ciasta nie zabrakło także dla nikogo konkretnych zadań. Chłopcy zajęli się ucieraniem żółtek, masła i cukru; każda z obecnych dziewczynek wykonywała coś innego, jedna ubijała pianę z jajek, inna odmierzała mąkę i łączyła ją z przyprawami, a jeszcze inna przygotowywała prodiż do wypieku ciasta. Gdy gotowe ciasto umieszczono w prodiżu, przystąpiono do wspólnego sprzątania stanowisk pracy, mycia naczyń oraz przygotowania herbaty i nakrycia stołu do degustacji babki. Na gospodarza degustacji wybrano chłopca. Należało do niego m.in. zaproszenie do stołu i częstowanie babką. Spotkanie zakończyło się sprzątaniem sali i podziałem pozostałej części ciasta „dla mamy”.
W ramach pracy koła biologicznego uczniowie trudni mogą prowadzić doświadczenia biologiczne, związane z hodowlą różnych roślin (łącznie z prowadzeniem kart obserwacyjnych, wykonywaniem zdjęć lub rysunków); poznawać sylwetki słynnych biologów, ciekawsze obiekty przyrody i filmy o tematyce przyrodniczej; redagować gazetki i albumy przyrodnicze; zajmować się pielęgnacją roślin na terenie klasy i szkoły. Udział w kole żywego słowa stwarza okazję uczniom nieprzystosowanym społecznie wykonania takich zadań, jak nagrywanie i odtwarzanie z taśmy magnetofonowej opowiadań, wierszy, bajek, audycji dla młodzieży; poznania twórczości interesujących pisarzy i przygotowania programu części artystycznej na uroczystości organizowane w szkole. W kole fotograficznym natomiast uczniowie mogą zapoznać się z budową i działaniem sprzętu fotograficznego (aparatu fotograficznego, światłomierza, lampy błyskowej, powiększalnika, obcinarki itp.) oraz techniką naświetlania i wywoływania zdjęć. Praktycznie rzecz biorąc, nie istnieje koło zainteresowań, w którego obrębie nie można by zaproponować uczniom sprawiającym trudności wychowawcze zadań kształcących i jednocześnie atrakcyjnych.
Podobne zadania można powierzyć tym uczniom w ramach działalności takich organizacji społecznych, jak Aeroklub PRL, Liga Morska, Liga Odhrony Kraju, Polski Czerwony Krzyż, Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze, Towarzystwo Przyjaźni Polsko-Radzieckiej i inne.
Na przykład przynależność uczniów społecznie nieprzystoso-
wanych do organizacji PCK umożliwia im aktywny udział w prowadzeniu kontroli czystości osobistej kolegów (koleżanek) z klasy; angażuje do pracy przy wykonywaniu plansz i gazetek
0 tematyce zdrowotnej, niesieniu pomocy i opieki ludziom w ■podeszłym wieku, przewlekle chorym, niedołężnym; organizowaniu konkursów i pogadanek dotyczących higieny, zdrowia; udzielaniu pomocy podczas badań lekarskich w szkole i prowadzeniu ćwiczeń śródlekcyjnych, a także niesieniu pierwszej pomocy w nagłych wypadkach. W ramach działalności TPPR uczniowie mogą uczestniczyć w projekcji filmów radzieckich; prowadzeniu korespondencji z młodzieżą z różnych republik Kraju Rad; organizowaniu wieczorów piosenki radzieckiej, a także mogą gromadzić informacje związane tematycznie z osiągnięciami nauki, kultury i gospodarki ZSRR.
Każda z organizacji społecznych, działających na terenie szkoły, dysponuje szerokim wachlarzem zadań, którymi łatwo jest na ogół zainteresować uczniów nieprzystosowanych społecznie. Jeśli uczniowie ci stronią od czynnego włączania się do oferowanych im przez organizacje społeczne zadań, to prawdopodobnie przyczyną tego jest niedostateczna ich atrakcyjność i mała zbieżność z zainteresowaniami uczniów. Wówczas, gdy zadania odpowiadają potrzebom uczniów społecznie nieprzystosowanym, swój udział traktują jako rozrywkę czy wręcz zabawę. Uwaga ta odnosi się do zadań w obrębie organizacji społecznych, jak
1 kół zainteresowań. W każdym razie zadania 'takie uczniowie wykonują chętnie i cieszą się, że mogą uczestniczyć w czynnościach, które wcześniej uważali jedynie za przywilej osób dorosłych. Niemałą rolę w pozytywnym motywowaniu ich do tego rodzaju zadań odgrywa atmosfera, w jakiej odbywają się zajęcia w ramach kół i organizacji społecznych. Jest to atmosfera kontaktu, współpracy, wzajemnego zaufania, liczenia się z godnością dzieci i młodzieży. Uczniowie odczuwają potrzebę takiej atmosfery i wysoko ją oceniają.
Świadczą o tym m.in. wypowiedzi uczniów społecznie nieprzystosowanych z klasy VII na ten temat, oceniające sposób organizowania zajęć w ramach działalności społecznej TPPR:
— Teraz to rzeczywiście można powiedzieć, że robimy coś sami (uczennica).
207