img021

sięcioosobowej grupie, bez chwili intymności. Bezczynność z dnia na dzień. Nie być osobą dla nikogo. Nawet gdybyśmy placówkę taką nazwali opiekuńczą, rehabilitacyjną itd., to ona po prostu będzie nieludzka i będzie człowieka degradować” (Rozmowa z K. Mrugalską, 1992) W cytowanej ankiecie z 1981 r. spotykamy jeszcze jedno dramatyczne wyznanie mieszkańca: „[...] przeklinamy nasze życie i naszych najbliższych, którzy oddając nas do przytułku - żywcem nas pogrzebali (Tarkowska 1994, s. 9). Na początku okresu transformacji domy pomocy były traktowane jako jeden z najtrudniejszych problemów pomocy społecznej w Polsce, stanowiły bowiem pozostałość separacyjnego modelu opieki społecznej, charakterystyczne dziedzictwo przeszłości (Tarkowska 1994, s. 8).

Zmiany w organizacji i funkcjonowaniu domów zapoczątkowane wprowadzeniem w roku 1990 ustawy o pomocy społecznej, dające zdecydowany priorytet pracy opiekuńczej, terapeutycznej i socjalnej w placówkach, zmiany w strukturze zatrudnienia, profesjonalizowanie się kadry domów pomocy społecznej rozpoczęły proces zasadniczych zmian w zakresie metod i form pracy. Zmieniła się także struktura domu pomocy społecznej (zob. rys. 1).

Największy przełom dokonał się współcześnie w zakresie stosowanych metod i form pracy w domu pomocy społecznej. Stosowanie ich jest zależne od tego, dla jakiej kategorii podopiecznych przeznaczona jest placówka. Badając domy pomocy społecznej w woj. opolskim, stwierdzono intensywny rozwój różnorodnych rodzajów terapii, dostosowanych do dysfunkcji podopiecznych. Rozwijają się intensywnie dwie podstawowe dziedziny rehabilitacji - lecznicza i społeczna.

Rehabilitacja lecznicza - oznacza w sensie ogólnym przywracanie sprawności fizycznej i psychicznej. Jest to ten rodzaj oddziaływań, którego potrzebują niemal wszyscy mieszkańcy domu pomocy społecznej, niezależnie od kategorii placówki. Rehabilitacja lecznicza to kompleksowe działanie, które ma na celu przywrócenie jednostce niepełnosprawnej maksymalnej do osiągnięcia sprawności. Prowadzi się obecnie liczne rodzaje oddziaływań rehabilitacyjnych. Odpowiednio dobrane zabiegi fizjoterapeutyczne w domu pomocy społecznej. Fizjoterapia - to postępowanie lecznicze, polegające na poddaniu ustroju lub jego narządów działaniu różnych rodzajów energii i czynników fizycznych (Chojnacka--Szabłowska, Szabłowski 1994, s. 29-30). Ma na celu regulację funkcji różnych narządów, a w końcowym bilansie poprawę czynności ogólnej ustroju podopiecznego. Na istotę działania fizjoterapeutycznego składają się czynniki mechaniczne (kinezyterapia i hydroterapia), cieplne (termo-terapia), elektryczne, elektrochemiczne i elektrokinetyczne (elektrotera-pia), energia promienista (aktynoterapia) oraz ultradźwięki. Kinezytera-

pia to leczenie za pomocą ruchu. Ma ono na celu utrzymanie, odbudowę i rozwój ogólnej sprawności fizycznej. Obejmuje gimnastykę leczniczą, leczenie pracą, sport zdrowotny, sport leczniczy. Ten rodzaj leczenia wpływa usprawniająco na cały organizm, a w szczególności na układ krążenia, oddychanie, układ nerwowy, trawienie oraz przemianę materii. Gry i zabawy ruchowe i spacery lecznicze to najczęstsza forma rehabilitacji. Stosowane są również ćwiczenia ruchowe czynne z udziałem podopiecznego, a także masaże i ćwiczenia metodą specjalnych wzorców (Bobath, Vojta). Elektroterapia to leczenie prądem. Gabinety rehabilitacyjne w niektórych domach posiadają specjalistyczny sprzęt, za pomocą którego pod kontrolą lekarza wykonuje się zabiegi przeznaczone szczególnie dla do osób dorosłych. W termoterapii stosuje się parafinę, czyli nagrzewanie wilgotne, mające na celu złagodzenie lub zniesienie bólu oraz poprawę reflektoryczności. Ciepło działa przeciwzapalnie, przeciw-wysiękowo oraz zmniejsza opór tkanek i rozluźnia mięśnie, ma duży wpływ na przemianę materii i lepsze gojenie ran. W zakres światłolecz-nictwa (aktyna i helioterapia) wchodzi leczenie promieniami światła widzialnego oraz promieniami podczerwonymi i nadfioletowymi. Najczę-

Dyrektor

Adminis

trator

Zaopatrze

niowiec

Szef

kuchni

Główna

księgowa

. ~i ~

Kierownik

działu

medyczno-

opiekuń-

czego

Technik

fizyko

terapii

Kierownik

sekcji

opiekuńczo-terapu-tycznej >

Inspektor — ds. gospodarczych

Kucharki

Księgowa

kasjer

Pielęg-—I niarki

Pracownik — socjalny

Pralnia i magiel

Pokojowe

Instruktorzy

terapii

zajęciowej

Szwaczka

krawiec

Opieku

nowie

Palacze

Konser

wator

Rysunek 1. Typowa struktura domu pomocy społecznej