256 Analiza dynamiki zjawisk
(7.10)
ZPojlof
gdzie dla okresu badanegb (t) oraz podstawowego (0):
Pii’Poj' cena He go artykułu, qtj, q0. - ilośćy-tjego artykułu,
Pi^^PojPo; - wartoścy-tego artykułu, k- liczba wyróżnionych artykułów.
Obliczony indeks informuje, o ile zmieniła się wartość artykułów w okresie badanym w porównaniu z okresem podstawowym.
Na poziom tego indeksu mają wpływ dwa czynniki: ilość i cena. W celu wyodrębnienia ich działania na dynamikę zjawiska, stosuje się standaryzowane wskaźniki ilości i ceny.
Indeks ilości wyznaczamy według formuły:
Laspeyresa - ceny ustalone na poziomie okresu podstawowego:
k
YPc/łoj
7 = 1
Obliczony indeks wskazuje, jak przeciętnie zmieni się wartość wszystkich rozważanych artykułów na skutek zmian w ilości oraz przy ustalonym poziomie cen w okresie podstawowym.
Paaschego - ceny ustalone na poziomie okresu badanego:
k
7=1
Obliczony indeks wskazuje, jak przeciętnie zmieni się wartość wszystkich rozważanych artykułów na skutek zmian w ilości przy ustalonym poziomie cen w okresie badanym.
Indeks cen wyznaczamy według formuły:
Laspeyresa - ilości ustalone na poziomie okresu podstawowego:
IlPoŹoj
iJp Hr- • <7-13>
t.Poj<loj
Obliczony indeks wskazuje, jak przeciętnie zmieni się wartość wszystkich rozważanych artykułów na skutek zmian w cenach przy ustalonym poziomie ilości w okresie podstawowym.
- Paaschego - ilości ustalone na poziomie okresu badanego:
k
,>IP=-T-• (”7.1-4)
t,Poj9y
M
Obliczony indeks wskazuje, jak przeciętnie zmieni się wartość wszystkich rozważanych artykułów na skutek zmian w cenach przy ustalonym poziomie ilości w okresie badanym.
Między powyższymi indeksami zachodzi związek:
lub
K=Jq,>Ip= >>!„,.(7.15)
Ze względu na powyższą zależność, jeżeli do oceny zmiany cen stosuje się indeks wg formuły Laspeyresa, to zmiany w ilościach powinno się oceniać na podstawie indeksu wyznaczonego wg formuły Paaschego - i odwrotnie. Dla niezbyt odległych okresów porównawczych czasami stosowane są wskaźniki ilości i cen według formuły Fishera:
/■• !» ~ \ L P
_ (7.16)
p7P pIP
Przykład 7.9
Ilość i cenę trzech gatunków ziemniaków jakie zakupiono w Jędrzejowie w 1995 i 1998 roku przedstawiono w poniższej tabeli: