IMG 33

Yfflnii i uwiglęilnkiiicni jsi największej liczby czynnilcow wpływających na ,_rafa.M(b.(enlnjeBi«iKii«iieiinej,kt6r,mozebycnaprzykl.d»_i(

' awia rysunek 6.4.

Rysunek 6A Model dyfuqi Mbnraql według M.G. Rogersa (Bishop 1971 s. 62) (za: M.E. Bishopem)

M Modd koniki przepływu informacj i {rysunek 6.2.) redukuj eobrazprocesu komu-j nikacji społecznej do \vptyivu jednego czynnika na jego przebieg. Przedstawia ją jako | linearną, trn jednokierunkową sekwencję zdarzeń. Linearność charakteryzuje wiele I innych, zwłaszcza starach modeli, w tym także model wszechmocy propagandy (ry-1 sunek 6.1.) oraz jeden z najgłośniejszych, znany jako model teorii informacji (rysunek I 6:5.}. Opracował go i opublikował matematyk Claude Shannon najpierw samodziel-> nie w roku 1948, ale jego ostateczna wersja ukazała się rok później, tzn. w roku 1949, I jako wspólne dzieło Claudea Shannona i Warrena Weavera (Shannon, Weaver 1949).

■ Model ten składa się z 6 elementów: 1) źródła informacji (przekazów), 2) prze-I klinika (nadawcy), 3) kanału, 4) odbiornika, 5) adresata (przekazów) oraz 6) źródła I zakłóceń. Ten podstawowy model został uzupełniony przez współtwórcę cybeme-| tyki Norberta Wienera dodatkowym, fakultatywnym elementem - sprzężeniem 1 zwrotnym. Rozumie się przez to, że adresat może odpowiedzieć na przekaz albo j -ujmując rzecz inaczej - źródło (informacji) może poznać reakcję adresata na prze-'j kaz (Wiener 1948).

I Rysunek 6.5. Model teorii Informacji według C. Shannona i W. Weavera (Shannon, Weaver I 1949) tza Many Voices 1980:2841

Zgodnie z tym modelem „ogólnego systemu komunikacji” - jak go nazywali sami autorzy - wychodzące ze źródła informacji przekazy (na tym etapie jako komunikanda wedle naszej terminologii) otrzymują od przekaźnika (nadawcy) na początku swojej drogi do adresata postać sygnału, umożliwiającą dotarcie za pośrednictwem kanału do odbiornika, który odebrany sygnał dekoduje i przemienia go w postać przekazów, które mogą już cieszyć, smucić lub wzbogacać wiedzę adresata. Na drodze od przekaźnika do odbiornika przekazom, transmitowanym w postaci sygnałów, zagrażają różne zakłócenia (szumy).

Przedstawiając drogę przekazów od źródła do adresata, schemat Shannona/ Weavera skupia uwagę badacza procesu komunikacji na problematyce ich wierności, a więc na tym, czy przekaz odbierany przez adresata odpowiada przekazowi, który opuścił źródło. A grożą mu nie tylko wewnątrzukładowe niebezpieczeństwa zniekształcenia w trakcie kodowania, tzn. transformacji przekazu w sygnał, w trakcie transmisji sygnału oraz w trakcie dekodowania, tzn. transformacji sygnału w przekaz, ale także dodatkowe niebezpieczeństwa zniekształceń pochodzące spoza układu w postaci szumów, to znaczy na przykład interferencji innych sygnałów lub zakłóceń wskutek niestabilności napięcia.

Teoria informacji jest ogólną matematyczną teorią łączności i przekazywania wiadomości za pomocą sygnałów. Jej podstawowe, swojsko brzmiące pojęcia, jak informacja, wiadomość, sygnał, mają znaczenie szersze, bo ogólniejsze niż w mowie potocznej i nauce o komunikacji społecznej. Teorii informacji bowiem nie interesuje treść ani sens przekazywanych wiadomości, ale tylko stopień dokładności ich wersji na wyjściu i na wejściu. Istotą i zarazem miarą ilości informacji jest zaspokajanie przez nią niepewności (niewiedzy) odbiorcy: im niepewność co do treści wiadomości, czyli jej nieprzewidywalność dla odbiorcy jest większa, tym więcej informacji ona przynosi. Tym samym wielkość tej nieprzewidywalności, zwanej entropią, traktuje się jako miarę informacji, której jednostką jest bit (zwany też szanonem). Kiedy ojciec dwóch córek na wiadomość, że jedna z nich wychodzi za mąż, pyta która, odpowiedź ma wartość jednego bita. Odpowiedź na analogiczne pytanie ojca trzech córek ma wartość dwóch bitów.

Mimo swej matematyczno-technicznej istoty teoria informacji okazała się wielce inspirującą w wielu naukach społecznych. W latach 60. i 70. ubiegłego wieku rozpowszechnione było przekonanie, że jej paradygmat znajdzie zastosowanie w opisach i analizach organizmów biologicznych, procesów społecznych, a nawet zjawisk kulturalnych. Główna w tym zasługa twórcy cybernetyki Norberta Wie-nera (Wiener 1956).

Uproszczoną wersję tego modelu ogłosił Wilbur Schramm w roku 1954, uwypuklając to, co jest w nim najważniejsze, a mianowicie to, że istotą procesu