IMGF84 (3)

moim zdaniem - którzy buntują się przeciw przymusowi szkolnemu w różnych formach i starają się ten przymus oraz siebie w relacji do tego przymusu zrozumieć. Potrafią też „umierać dla małych rzeczy”, dla różnych przyjemności, dla złej przeszłości, złej pamięci, myśli i wyobrażeń. Potrafią żyć w miłości, „która jest stanem istnienia, którego umysł nie potrafi odnaleźć. Można go opisać, ująć w słowa, nadać mu imię, lecz słowa, opisy nie są miłością. Tylko wtedy, gdy umysł jest spokojny, może doświadczyć miłości, a stan wyciszenia nie jest stanem, który można w sobie wypracować”^- . Wewnętrzna cisza przychodzi wtedy, gdy nie jesteśmy zaangażowani w jakiekolwiek konflikty. Tymczasem współczesna szkoła, kultura, życie społeczne i indywidualne pełne jest konfliktów. Toteż - jak trafnie zauważa uczony — w świadomości naszych uczniów i w naszej świadomości, w świadomości wszystkich ludzi „nie ma ani jednego punktu, który nie byłby tknięty konfliktem”' \

W szkole, a także poza szkołą, uczymy się przede wszystkim tego, co społeczne. Nie dość rozumiemy, że to społeczeństwo tworzy niepokój, a my wespół z nim: chciwość, zawiść, gniew, nienawiść, zazdrość.

W jaki sposób uwolnić się od tych konfliktów? I czy w ogóle jest jakiś sposób? Częściowo odpowiedzieliśmy wyżej na te pytania.

Człowiekowi współczesnemu potrzebna jest, tak jak współczesnej edukacji, jedyna rewolucja, najważniejsza, nie polityczna i nie ekonomiczna, gdyż te rewolucje są wobec niej wtórne, to rewolucja polegająca na wewnętrznej przemianie każdego człowieka na drodze rozumienia i samorozumienia.

Śmiertelny człowiek prawdziwą wolność może uzyskać tylko w związku z tym, co wieczne. Wtedy wolność stanie się wolnością odpowiedzialną i wtedy człowiek nie będzie domagał się korzyści ze swej wolności i dostrzeże ład i piękno świata. Pytał Epiktet:

Czy umrzecie, nie zwróciwszy uwagi na zachwycający widok tego wszechświata, który Bóg rozpostarł przed waszymi oczyma?

Życie, odpowiedzialność, ład i piękno, to podstawowe atrybuty wolności.

³⁰    J. Krishnamurti, Księga życia, op. cii., s. 140.

³¹    J. Krishnamurti, Wolność od znanego, op. cit., s. 38.