skanuj0007

gólnie wyraźne jest to w przypadku zdominowanych, lecz buntujących się mężów, którzy (jak wcześniej wykazano) skłonni są do agresji wtedy, gdy obiektywna ocena przeciwnika (jego fizycznej siły) wypada na ich korzyść”.

Fontana (1980) stwierdza, że doświadczenie na sobie agresji w wieku dziecięcym sprzyja późniejszemu przechodzeniu jej z generacji na generację. Z opracowania poświęconego zespołowi dziecka maltretowanego wynika (Starowicz 1981), że w przypadku agresji rodzinnej do istotnych czynników ryzyka należą: alkoholizm, zaburzenia psychiczne i narkomania małżonków.

W rozważaniach na temat przyczyn agresywnego zachowania się kontrowersyjnie oceniany jest zespół XYY (Hope 1967, Price, Whatmore 1967, Guaraldi 1970). Stwierdzono np., że w populacji mężczyzn występuje on w stosunku 1 na 700 urodzonych chłopców i ma to się wiązać z większą niż w populacji kontrolnej agresywnością, przestępczością, patologią seksualną (dewiacyjną). W nowszych opracowaniach na ten temat (Cohen 1983) podkreśla się, że zespół XYY sprzyja zachowaniom agresywnym, trudno natomiast powiedzieć, na ile je determinuje.

Konkludując można stwierdzić, że agresja jest jedną z podstawowych przyczyn przestępczości, m.in. seksualnej. Agresywność może być cechą osobowości nieprawidłowej (o czym mowa niżej) lub jedną z form reakcji na zagrożenie. Należy ona również do stereotypu męskości i dlatego ulega wzmocnieniu w procesie socjalizacji. Istnieją także sprzyjające warunki kulturowe do jej wzmacniania.

Hołyst (1981) stwierdza, że „żyjemy w czasach, w których środki masowego przekazu wdzierają się w życie codzienne człowieka, narzucają mu swoją wszechobecność wszędzie”. W pracy pt. „Opinia publiczna i środki masowego przekazu a ujemne zjawiska społeczne” pod redakcją Hołysta (1981) omawiane są wszechstronnie powiązania między szerzonymi przez publikatory informacjami o przestępstwach seksualnych a ich odbiorem przez czytelników. Wynika z tych rozważań, że upowszechnianie w publikatorach agresji i przestępczości prowadzi do niekorzystnych następstw, m.in. w postaci: psychozy strachu, kultu silnego człowieka, dostarczania pomysłów przestępcom, wzrostu poziomu agresji w społeczeństwie itd.

Przestępczość seksualna o typie agresywnym jest często tematem filmów, publikacji w czasopismach, poczytnych kryminałów, programów TV. Wzrost jej upowszechniania w ostatnich latach daje wiele do myślenia. Można tu mówić o eskalacji treści przestępczych podyktowanej potrzebą wzbudzenia zainteresowania u odbiorcy, który przecież szybko przyzwyczaja się do tego typu lektur czy obrazów. Motyw ekonomiczny kryjący się za tym mechanizmem potwierdza się również w przypadku wydawnictw pornograficznych, które na Zachodzie w ostatnich latach są coraz bardziej dewiacyjne i agresywne w treści, u odbiorców bowiem szybko pojawia się znudzenie. Jednak tego typu zjawisko wiąże się z negatywnymi następstwami, albowiem osoby o predyspozycjach przestępczych znajdują w nim nie tylko pomysł, bodziec, ale często czują się zwolnione od odpowiedzialności. Można powiedzieć, iż agresja przedstawiana w kulturze masowej rodzi agresję w społeczeństwie oraz lęk przed tą agresją prowokujący zachowania obronne również o agresywnym charakterze. Spirala narastającej agresji wpływa na mechanizmy życia społecznego, co wiąże się zarówno z postawami wobec przestępczości seksualnej, jak i z jej genezą. Mamy tu do czynienia z przysłowiowym mechanizmem błędnego koła.

D. ALKOHOL

Wpływ alkoholu na zachowania agresywne i przestępczość seksualną jest dokładnie omówiony w piśmiennictwie. Living-ston i Mclntyre (1984) stwierdzają, iż alkohol zwiększa agresywność seksualną szczególnie u mężczyzn, i to niezależnie od stopnia uzależnienia od alkoholu. O wyzwalaniu agresywności i przestępczości seksualnej przez działanie alkoholu piszą m.in.: Krzyżowski i Thille (1965), Kessel (1967), Imieliński (1974, 1982), McCord (1982), Kolarczyk (1984). ’

Często podkreśla się w piśmiennictwie powiązania między kazirodztwem a alkoholizmem (Marcuse 1923, Weinberg 1955, Virkuni}em 1974, Barwin 1982, Fann 1983). Powszechność uzależnienia od alkoholu wśród kazirodców jest różnie oceniana przez autorów: Kaufman, Peck i Tagiuri (1954) oceniają ją na 75% tej populacji, Fiorentini i Orsini (1962) — na 47%, Cavallin (1966) — na 33%, Lukianowicz (1972) — na 15%, Gebhard (1965) — na 25%, Jensen (1978) — na 72%, Meiselman (1978)ggj na 20%, Virkunnen (1974) — na 41%, Forrest (1983) — omawiając badania innych autorów — podaje, że odsetek ten waha się od 20—70%.

Wielu autorów stwierdza, iż w przypadku zgwałceń uzależnienie od alkoholu i działanie pod wpływem alkoholu należą do podstawowych czynników prowokujących zgwałcenie (Amir 1967, Rada 1974, Hyde 1974, Knauert 1981). Zdaniem Rada (1974) 50% gwałcicieli było alkoholikami, a według Jensena (1978) —. 72%. Amir (1967), analizując 600 przypadków gwał-. tów, stwierdził, iż alkohol odegrał decydującą kryminogen-

71