i deficytów. Mieści się w działaniach nauczyciela, które prowadzą do rozpoznawania charakterystycznych cech rozwojowych dziecka, jego struktury rozwoju, wczesnego wykrycia opóźnień rozwojowych.
Do podstawowych metod diagnozowania dziecka należą:
1) Obserwacja.
2) Analiza wytworów dziecka.
3) Dialog.
4) Testy diagnostyczne.
5) Analiza dokumentów.
Efekty działań diagnostycznych zależą od rzetelności zastosowania i wykorzystania metod. Diagnoza holistyczna musi opierać się na kilku metodach diagnostycznych, a zgromadzony materiał winien być opracowany całościowo.
Obserwacja jako metoda poznawania jest osobliwym sposobem spostrzegania, gromadzenia i interpretowania danych w naturalnym ich przebiegu. Można ją określić jako zdolność do robienia różnych spostrzeżeń, co stanowi pewien proces uważnego, celowego i zaplanowanego poznania danego zjawiska.
Obserwacją posługiwali się tacy pionierzy nauki jak: Hipokrates, Arystoteles, Darwin. Bez zastosowania metod obserwacji trudno byłoby wyobrazić sobie rozwój takich nauk jak: astronomia, fizyka, chemia, psychologia i pedagogika. Obszerne badania nad rozwojem psychiki dziecka za pomocą obserwacji przeprowadzili znani w świecie m.in. psychologowie jak W. Stern, E. Claparede, A. Binet, J. Piaget, natomiast w Polsce S. Gerstman, J. Konopnicki, T. Nowicki, J. Pieter, Z. Skórny, A. Siemińska, M. Karwowska-Struczyk i inni. Obserwacja jako metoda poznawania uczniów ma w naszym kraju szczególnie bogatą tradycję.