kem113

WlDBLAIN 224

w czas —> Ragnaroku zmierzy się w walce ze straszliwym wilkiem —> Fenrirem i, wedle Wieszczby wolny, przeszyje mu serce mieczem, według zaś Młodszej Eddy (Omamienie Gylfiego) nogą odzianą w swój niezwykły but, przez poetów określany jako „żelazny ", przydepnie dolną szczękę Fenrira, górną chwyci w dłoń i rozedrze potworowi paszczę. W nowym świecie wraz z —» Walim¹ osiedli się na niebiańskim polu —»Idawóll, „pogorzelisku ojcowskiego domostwa”, i wzniesie świątynie bogom.

Bóg, który był jednocześnie i wojownikiem, i szewcem, natychmiast nasuwa skojarzenia z celtyckim Ługiem. Co prawda Ług był także kowalem, cieślą, medykiem, m uzy k i em, cza row ni ki em, m et a 1 u r g iem, emalierem, a nawet poetą (stąd znany był jako Samilddnach - „Biegły we Wszelkich Umiejętnościach”), ale szewstwo jakoś szczególnie mocno z nim łączono: nawet zdegradowany do postaci złośliwego duszka--rzemieślnika zwanego (ang.) leprechaun, (irl.) lupracdn, leiprdcdn, lioprachan (właściwie „małe ciało”, ale według etymologii ludowej „zgarbiony Ług” z Lug + chromam), zwykle oznacza duszka-szewczyka. Interesujące, że lokalnie na terenach Szwecji boga „o wielkiej dłoni” (por. dłoń Widara rozdzierającą paszczę Fenrira) nazy wa się „szewcem”.

G. Dumćzil, Le dieu scandinave Vióan\ „Rcvue de 1’histoire des religions” 1965, 218.

WlDBLAIN (Yidbldinn - „Szerokobłękit-ne”), trzecie niebo rozciągające się na południe i powyżej nie tylko „naszego” nieba, ale także nieba drugiego zwanego Andlang (Andlangr - „Bezgraniczne"; nic bliższego o nim nie wiadomo). Widblain zamieszkiwały jasne —» alfy, których siedzibą był stojący tu pałac —> Girnle (zob. Alfheim).

WlDBLINDI (Yióblindi- „Szerokoślepy”), słabo znany olbrzym (zob. Jótunowie) wspomniany w Młodszej Eddzie (Język poezji) Snorriego Sturlusona. Sły nął z tego, że łowił wieloryby, podczas gdy inni poprzestawali na rybach (por. —» I lymira wyprawia

jącego się na połów fląder i —» Thryma podającego łososie na uczcie weselnej); stąd pochodzi kenning skalda Hallar-Steina (XII w.) zastosowany wobec wieloryba: „wieprz Widblindiego”.

Sądząc z imienia olbrzyma, mamy chyba do czynienia z najogólniejszą treścią utraconego mitu o Jótunie, który odznaczał się tak kiepskim wzrokiem, że na haku wędzi-ska mógł dostrzec tylko wieloryba (łwalr). Brzmi to dość zabawnie, ale w mitach okulistyczne anomalie zawsze oznaczają de-moniczność (por. jednooczność -> Odina i ślepotę —» Hóda); w związku ze znaczeniem imienia Yióblindi zob. epitet „pozytywnego” Ahuramazdy w religii irańskiej (perskiej): imtru hasam - „szeroko widzący”.

WlDOFNIR (Yidófnir - „Drzewny Wąż j, lśniący złotem jak błyskawica i siedzący na gałęziach —> Mimameidu kogut (zob. ptaki). Zabić go można było tylko wykonaną przez Łokiego za pomocą -» run strzałą zwaną Lawatein (Lcevateinn - „Rózga /lego”), której strzegła olbrzymka -> Sinma-ra. Rzuconymi na pożarcie skrzydłami ptaka dałoby się odwrócić uwagę straszliwych psów, —> Gifra i Geriego, pilnujących zamczyska -> Menglod i bezpiecznie wejść do siedzi by d z i ewczy ny.

WiDOLF (Yióolfr), bliżej nieznany olbrzym (?), praojciec wieszczych olbrzymek, —> wól w.

WlGRID (Ytgridr), rozległa niebiańska równina, na której, wedle staroeddaicznej Pieśni o Wafthrudnirze, podczas —> Ragna-roku dojdzie do ostatniej bitwy (uskaptr) bogów z mocami zła. Zob. też Uskopnir.

WlKAR (Yikarr - „Człowiek z Włosami Poświęconego [Bogom]”?), król norweski, sławny wódz drużyny wikingów. Wedle Sagi o Halfie i wojach Halfa był synem Al ręka (M rekr- „Wszechmocny”) i Geirhild (Geirhildr\ która, konkurując z drugą żoną męża, Signy, w sztuce warzenia piwa wezwała na pomoc —> Odina, podczas gdy rywalka szukała ra-

dy u —> trcyji. Bóg dał Geirhild swoją ślinę jako zaczyn, ale w zamian zażądał tego, co jest między kobietą a kotłem, tzn. dziecka znajdującego się w jej łonie. Alrekowi piwo smakowało, a pod jego wpływem wpadł w natchnienie wieszcze i ujrzał nienarodzonego jeszcze syna na szubienicy (gdlga), powieszonego w ofierze Odinowi.

Według VI księgi Czynów Duńczyków Sak-sona Gramatyka jeden z wojów Wikara, ->Starkad², dla zyskania opieki i bezcennych darów Odina, zobowiązał się do złożenia mu wodza w of ierze i Wikar zginął uduszony i przeszyty mieczem. Pochodząca najpewniej z XIV w. Saga o Gautreku opowiada, że flotylla Wikara została unieruchomiona na morzu. Losy (spann, blótspann) rzucone o wiatr wyraźnie domagały się ludzkiej ofiary, więc zastosowano ciągnięcie losów (hlutjaUa) i wróżba jednoznacznie wskazała Wikara. Wówczas Starkad, przybrany brat wodza, obiecał akt ofiarny sprowadzić do zabiegu symbolicznego: narzucił na konunga pętlę z miękkiego jelita cielęcego i piersi wodza dotknął trzciną (reyr-sproti), gdy jednak wypowiedział sakralną formułkę: „oddaję cię teraz Odinowi”, jelito zmieniło się w gruby sznur, a trzcina we włócznię o stalowym ostrzu i Wikar padł martwy.

Śmierć Wikara w opowieści Saksona przypomina samoofiarę Odina przebitego włócznią i wiszącego na świętym jesionie -> Yggdrasil, w tekście sagi natomiast kojarzy się raczej ze śmiercią —> Baldra rażonego gałązką jemioły (w związku z tym por. znaczenie imienia królobójcy). Niezależnie jednak od tych analogii królewski akt ofiarny badacze współcześni interpretują jako ślad rytualnego zabijania władcy (zob. Do-nialdi) albo echo ceremonii inicjacyjnej.

WlLI i We (VHi albo VUir i Ve), słabo znani synowie —> Bora i —> Bestii, bracia

Odina, wraz z którym zabili praolbrzy-ma -> Ymira i z części jego c iała stworzyli Wszechświat (zob. kosmogonia). Wedle Młodszej Eddy (Omamieni*? Gylfiegó) bracia byli także współtwórcami pierwszej ludzkiej pary, —> Aska i Embli (zob. antropogeneza). Staroeddaiczna Kłótnia Lokiego wspomina o czasowym przejęciu przez Wilego i We nadrzędnej pozycji Odina wraz z jego małżonką, —> Erigg, ale okoliczności tego wydarzenia nie są znane (por. Uli; Mitothyn).

Najprawdopodobniej Wili (znaczenie imienia niejasne) i We („Kapłan”) odgrywali pierwotnie zdecydowanie większą rolę, godną (współtwórców świata i rodzaju ludzkiego, później jednak zostali usunięci na dalszy plan, zapewne przez samego Odina. Trzej bracia w trzecim pokoleniu ( —> Buri - Bor - Odin, Wili i We) należą do indoeu-ropejskiego schematu genealogicznego znanego także południowym Germanom: wedle danych Tacyta praojciec Tuisto zrodził Mann(us)a, ten zaś został ojc em eponimicz-nych przodków trzech plemion, tj. Ingewo-nów/Ingweonów, Hcrmionów i I stewo nów (por. Thjclwaij. Być może połączenie triady zstępującej (pionowej) i braterskiej (poziomej) pozostaje w związku z indoeuropej-skim trójpodziałem funkcjonalnym, a na pewno - ze świętą trójką (zob. liczby).

WILK: zob. zwierzęta.

WlLMEID (yUmeidr), bliżej nieznany olbrzym (?), praojciec czarowników (zob. magia).

WlNDHLER: zob. Heimdall.

WlNDLONI: zob. Windswał.

WlNDSWAL (Yindsualr- „Zimny jak Wiatr”), olbrzym (zob. Jótunowie), syn —» Wasada, po którym odziedziczył zły charakter i okrucieństwo, ojciec podobnego do siebie —> Wetrą. Windswał znany był także jako Wind-loni (Vindlóni).

WlNGI (Vi?igi), poseł wysłany przez —> Atlcgo² do —> Gunnara i -» Hógniego² z podstępnym zaproszeniem na dwór huń-ski. Przewidująca nieszczęście —» Gudrun dołączyła do mężowskiego zaproszenia ostrzegawczy list napisany —> runami oraz