Kronika Wielkopolska (2)

Otóż w najstarszych księgach piszą, że Panonia jest matką i kolebką wszystkich narodów słowiańskich. „Panem” bowiem według tłumaczenia greckiego i słowiańskiego nazywa się ktoś posiadający wszystko i podług tego w słowiańskim „panem” nazywa sę wielmoża, chociaż zgodnie z rozmaitością języków słowiańskich nazywa się on innym mianem „gospodzin”. „Ksiądz” zaś jest większy niż „pan”, jakby władca lub wyższy [nad nim] król. Wszyscy zaś władcy nazywają się panami, natomiast dowódcy wojsk zwą się „wojewodami”. Otóż powiadają, że ci Panończycy, nazwani tak od Pana, wywodzą się, jak mówią, od Janusa, potomka Ja-feta¹. Pierwszym z nich miał być ów potężny książę Nemrod, który najpierw zaczął ujarzmiać ludzi, braci swoich, i zmuszać do posłuszeństwa wobec siebie ².

Z tych więc Panończyków pochodzili trzej bracia, synowie Pana, władcy Panończyków, z których pierworodny miał imię Lech, drugi Rus, trzeci Czech, I ci trzej wydawszy potomstwo z siebie i ze swego rodu, posiadali trzy królestwa: Leełń-tów, Rusinów i Czechów (zwano ich też Bohemi/, posiadają je obecnie i na przyszłość posiadać będą, jak długo spodoba się Bożej woli. Spośród nich, jak okazuje się zarówno z kronik, jak i z [rozległości] granic, przewagę i panowanie i wyższość w całym cesarstwie ¹¹ mieli Lechici.

Słowianie zaś mówią różnego rodzaju językami, które wzajemnie rozumieją, chociaż w niektórych wyrazach różnią się one nieco, a przecież wzięły początek z mowy jednego ojca Sława, skąd też Stawianie; oni dotąd nie przestają używać tego imienia, jak świadczą imiona: Tomisław, Stanisław, Ja-nisław, Wieńczysław itd. Twierdzą, że od tego Sława pochodził także Nemrod. Nemrod bowiem w słowiańskim nazywa się Niemierza, co w słowiańskim tłumaczy się: „nie mir” czy „nie mierzący pokoju”. Od niego to zaczęła się niewola wśród ludzi, bo gdzie indziej wszyscy cieszyli się nienaruszoną wolnością. Najpierw spróbował on lekkomyślnie podbić braci swoich pod swe panowanie, a ta jego płocha zuchwałość narzuciła prawo niewoli nie tylko braciom jego rodu słowiańskiego, lecz także całemu światu.

Mieszkają zaś w czterech wspomnianych państwach, oznaczonych, jak wiadomo, nazwami Panon-

^u W oryg.: totius superioritas imperii. Kronikarz zdaje się jednak nie mieć na myśli am cesarstwa rzymskiego, ani niemieckiego, lecz równe jemu wielkie państwo Słowian.

i

1

Pogląd o złem i naddunajskiej, dawnej rzymskiej prowincji Panonii, jako kolebce narodów europejskich był w średniowieczu powszechny. Tędy mieli przejść do północnej Europy pierwsi jej mieszkańcy, potomkowie Jafeta, jednego spośród trzech synów Noego. Z Panonii wywodził Słowian z tym sam/m nawiązaniem do Biblii najstarszy latopisarz ruski, u nas autor Mierzwa koło 1300 r. Ale te trzy genealogie powstawały niezależnie i nie wykazują podobieństw w szczegółach.

2

“ Szeroko rozpowszechnione podania o mocarzu Nim-rodzie lub Ne_nr odzie wywodziły się z wersetu księgi Genesis 10, 0-12: A Kus zrodził Nemroda, ten zaczął być potężny na ziemi. Wg Izydora z Sewilli imię Nemrod oznacza tyrana. Tę myśl rozwijały traktaty encyklopedyczne (Specula — Zwierciadła) w XIII w. Wincentego z Beauvais i Gotfryda z Viteroo. Za swojego przodka uważali Nemroda również Węgrzy w XIV w. Wersja słowiańska o tyranie Nemrod zie jest oryginalnym dorobkiem Krem. wpoi.