ksiega
9

146

nią powodowane różnego rodzaju ruchami, przemieszczaniem się, a więc warunkami zbliżonymi do czynności, jakie osoba wykonuje w swym codziennym życiu. W tego rodzaju ćwi-czcniach stosujemy metodę zastępczego sprzężenia zwrotnego (feedback), która największy wpływ ma na sferę neurofizjologiczną, związaną z kształtowaniem i doskonaleniem nawyku prawidłowej postawy ciała. Wzbogacanie doświadczeń osoby w aferentacji wzrokowo-mięśniowej i słuchowo-mięśniowej o doznania proprioccptywne rozwija właściwą orientację pizestrzenną oraz doskonali czynności lokomocyjne i manipulacyjne. Według Nowotnego i

Ryc. 66. A - zastępcze sprzężenie zwrotne {feedback), B - wewnętrzne sprzężenie zwrotne częściowo (wg Nowotnego t Saulicza)

Saulicza (1990) bodźce niezbędne do sterowania postawą przekazywane są do „centrum” inną niż normalnie drogą i modyfikują niedostatki propriocepcji posturalnej, aby rezultat końcowy zgodny byl z pożądanym wzorcem postawy prawidłowej. Najczęściej odbywa się to za pośrednictwem receptorów wzrokowych i słuchowych, a także skórnych, wykorzystujących odruchy poprawcze wzrokowe, błędnikowe i proprioceptywne (ryc. 66). Nie chodzi tu tylko o kontrolę wykonywanych ruchów i przyjmowanych pozycji, ale także o odpowiednie ich doskonalenie. Proponowane ćwiczenia to odmiany ćwiczeń elongacyjnych, antygrawitacyjnych i kształtujących. Wzbogacone są one jednak o zastępczy dopływ informacji o poprawności przyjętej postawy, stopniu ctongacji, symetrii działania mięśni przykręgosłupowych. Aby uzyskać powyższe możliwości stosowane są różnego typu aparaty i urządzenia pomocnicze. Jedne bazują na przetworzonych mechanicznych parametrach postawy i ruchu, inne ukazują niewidoczny w normalnych warunkach obraz własnego ciała, (np. kształt kręgosłupa widziany ód tyłu), jeszcze inne oparte są na odbiorze parametrów elektrofizjologicznych.

Ćwiczenia oparte o feedback z wykorzystaniem receptorów wzroku - p.w. stanie przodem do lustra, przyciągnąć brodę do szyi starając się wyczuwać położenie szczytu czubka głowy. Następnie podnieść rękę i umieścić dłoń tuż nad głową. Teraz bez większego wysiłku wyciągnąć się w jej kierunku.

p.w. sianie bokiem do lustra, przyjrzeć się ustawieniu: kolan, odcinka lędźwiowego kręgosłupa i brzucha. Czy odcinek lędźwiowy nie jest zanadto pogłębiony, czy brzuch me jest wypchnięty za mocno w przód, czy głowa i szyja mc wychylają się do przodu⁰, p.w. stanie przodem do lustra, doskonalenie nawyku prawidłowej postawy. Głowa i szyja wyciągnięte w górę. barki ułożone symetrycznie i cofnięte, łopatki i pośladki lri^męlr brzuch wciągnięty.

p.w. siad sltrzyźny przed lustrem posturograficznym. dłonie oparte na podłodze z tyłu. siedź prosto, barki cofnięte (nie unoś ich do góry), mocno ściągnij łopatki, teraz wykonaj głową następujące ruchy: skłon w przód, w tył, skręt w lewo i prawo, ćwicz w wolnym równym tempie.

p.w. stanie przodem w pewnej odległości od lustra, wolny marsz w przód z zachowaniem poprawnej postawy (nie napinaj zbytnio mięśni), głęboko oddychaj w czasie wdechu wciągaj brzuch, głowę trzymaj prosto (patrz przed siebie). Cofnij barki do tyłu. łopata przywiedzione, nie unoś barków, stopy stawiaj prawidłowo, prawic równoległe do kierunku marszu, palce nieznacznie kieruj na zewnątrz. Stawiając nogę oprzyj najpierw pietę, a następnie część przednią stopy, odpychając się od podłoża dolna powierzchnia wszystkich pięciu palców, maszeruj około 2 min.

p.w. stanie przodem z laską gimnastyczną za plecami na wysokości łopatek przodem do lustra, zwróć uwagę aby laska była ustawiona równolegle do podłogi, głęboko oddychaj, długo wciągaj powietrze nosem i jeszcze dłużej wypuszczaj ustami, w czasie wdechu wciągaj brzuch, nic pochylaj i nic podnoś głowy do góry (patrz przed siebie).

Ćwiczenia oparte o feedback z wykorzystaniem poprawczych odruchów propriocep

tywnych mięśniowych i skórnych:

p.w. postawa zasadnicza, obciążyć osiowo głowę i kręgosłup z wykorzystaniem antygrawitacyjnego korektora postawy ciała. Utrzymać skorygowaną postawę przez kilkanaście sekund. Powtórzyć po 10 razy w 4 seriach,

- p.w. stanic przodem w pewnej odległości od lustra, skoryguj swoją postawę i połóż na głowie woreczek (około 300 g). Woreczek powinien leżeć symetrycznie, aby wszystkie jego rogi znajdowały się na jednym poziomic, pozycja wyprostowana dłonie ćpane. np. na poręczy krzesła, stopy złączone, nie odrywając pięt od podłogi wykonaj głęboki przysiad, potem wyprostuj się i stan wysoko na palcach, głowę trzymąj prosto, ściągnij łopatki, nic wypinaj brzucha, nic przechylaj tułowia na boki, barki utrzymuj na jednym po-