margul (32) []

chłopów. poloników Chama, zwanych też pospolicie chamami, [_a| to niekiedy obosieczni bronią okazuje się wierność wobec jjj|< świętej księgi.

Po kilku fragmentach pierwszej księgi Tory pora się przyjrzeć j bliska owemu umieszczonemu w tytule rozdziału niewidzialnemu gniewnemu Samotnikowi, który się podjął opieki nad Żydami, N*.' zwę Samotnika dla Jahwe zaproponował Tomasz Mann w tetralogjj Józef i jigo bracia. Samotnictwo doskonale kontrastuje Jedynego Boga 7 bogami rodzinnymi politcizmu. Nie ma w zaświatach żydów, skich. chrześcijańskich i muzułmańskich życia rodzinnego z nieunik. nionym gwarem, rozgardiaszem, kłótniami, układami familijnymi | kumoterstwem. Rezyduje jeno samotny starzec, odosobniony, & mknięty w sobie, drażliwy i gniewny. Żydzi bali się wymieniać Go po imieniu, aby nie urazić swego Pana. Stosowali imiona zastępcze; Adonai (Pan). Elohim (Bogowie), które miały przesłaniać niewyma-wialny tetragram YHWH. W krajach protestanckich, a więc bardziej judaizujących i bibliolatrycznych (księgochwalczych), zwłaszcza w Anglii i anglosaskiej Ameryce do niedawna używano tu zastępczego by Jon (na Jowisza). Bóg zapytany wprost przez Jakuba o imię (bo byl niewidzialny, ale słyszalny) wymawia się pytaniem na pytanie: „Czemu pytasz mnie o imię?" (J&. Rodź. 32,30). Mojżeszowi odpowiedział enigmatycznie: „Jestem, który jestem”, I dodał: „Tak powiesz do svnów izraelskich: — Jestem — posiał mnie do was", (ft, Wyjść. 3,14).

Jeśli wśród Żydów pod wodzą Mojżesza niektóre umysły skłaniały się do filozofii analitycznej, to miały przez cale tygodnie marszu przez pustynię temat do rozmyślań; Co to znaczy „Jestem, który jestem!"? Narzuca się wiele interpretacji do wyboru: tylko ja naprawdę jestem: po prostu jestem zawsze: nie mam cech poza udziałem w bycie; kim jestem, to jestem; lepiej nie dochodzić kim jestem; i wiele innych o znaczeniu więcej lub mniej filozoficznym. Mogła to też być I typowa odpowiedź „na odczepne". Taki zagadkowy Samotnik musiał budzić respekt, ale i trwogę. Może chodziło też o to, aby nie spoufa-lać ludzi, bo Jahwe stopniowo coraz bardziej się izoluje. W rajskim okresie rozmawia z parą ludzką i odnosi się do niej serdecznie i bez- j pośrednio. Osadził ją w Edenie, dawał rozkazy, rozmawiał i pouczał, uśpił i wyjął Adamowi żebro, przedstawił mu osobiście żonę Ewę. ale po nieposłuszeństwie z jabłkiem, „gdy usłyszeli szelest Pana Boga przechadzającego się po ogrodzie w powiewie dziennym, skrył się Adam z żoną swoją przed Panem Bogiem wśród drzew

IZO

- Rodź. 3,8). Potem coraz częściej są już tylko znaki B£&^l0ożcj (tęcza, krzak gorejący), a do bftpołrcdnicj interwen-Jęj^nioł Jahwe. np. ujmując nią za oślicą Balaama. która doj-* <H^a,e8° ^nie chciała nieść dalej wieszcza.

4*'''pi, pożegnalną niejako wizytą na ziemi złożył Jahwe Abra-bezpośrednio przed karą wymierzoną Sodomie i (• o morze rozpustą. Zdarzyło się to bezpośrednio przed drugim ifjrfif"¹ Jahwe, tym razem z Abrahamem. Drugie przymierze rfj^towano obcinaniem nnplctka członka męskiego każdego SjrJlJJj obrzezaniem. Miało to fatalnie zaciążyć na całej historii {5*wdiasporze ułatwiając odróżnianie ich od aryjczyków w mo-IrJj, pogromu. Ale tego pisarze biblijni nie mogli przewidzieć.

łihllinC* Uo Aoianama preyuyii wtsj    « ₆«avunn ^

5hiiiap^rosil »ch nn skromną, ale posilną ucztą pasterską. ,/Wtc 2lido niego: Odzie jest Sara, żona Twoja? A on odpowiedział: Lniocie. Tedy rzekł (już sam Pan Bóg —T.M.); Na pcv

|ej ostatniej wizyty panuje między Bogiem-gościem a Abra-^n,<ostH>darzem niewymuszony nastrój i warto przytoczyć sło-^Kiłine. Do Abrahama przybyli trzej nieznajomi, a gościnny gos-

Wtedy W

ęymincic. icay TzeK^a^® run ov»b — • -**»-;- f^a pewno 2-do ciebie za rok o tym samym czasie, a wtedy żona twoja Sara iie miała syna. Sara zaś podsłuchiwała u wejścia do namiotu JTJrthain l Sara byli starzy, w podeszłym wieku. Ustało zaś już u ILfto.co zwykle bywa u kobiet. Toteż roześmiała się Sara sama do Se mówiąc: teraz, gdy się zestarzałam, znowu mam tej rozkoszy 1 pan mój jest stary! Na to rzeki Pan do Abrahama: Dlaczego roześmiała się Sara, mówiąc: Czyżbym naprawdę mogła jeszcze pgie. gdy się zestarzałam? Czy jest cokolwiek niemożliwe dla ton?|...l Wtedy Sara zaparła się, mówiąc: Nic śmiałam się. bo się fjlwn. Ale On rzekł: Nieprawda, śmiałaś się!** (Ks. Rodź. 18, 9-15).

Dd bezpośredniości i swobody zawarto w tej pogawędce Boga i Jego fajch anielskich towarzyszy w rozmowie z Abrahamem, i ile zabaw -tego przekomarzania się z Sarą! A i cel wizyty okazuje się arcyludz-łl Bóg chce przez aniołów wywiedzieć się, jak to jest naprawdę ze gmoością w Sodomie i Gomorze, czy ukarać je czy nie. „Zstąpię nęci zobaczę, czy postępowali we wszystkim tak. jak głosi krzyk ||_)Czy nie: muszę to wiedzieć" (/Cs. Rodź. 18.21).

Przy tej okazji Bóg wdaje się w kapitnlny dialog z Abrahamem.

I btay to dialog jako żywo przypomina targowanie się. Toteż i tu war* dzacytować Biblię: „A zbliżywszy się Abraham rzeki: Czy rzcczywi-te zgładzisz sprawiedliwego wespół z bezbożnym? Może jest w tym **de pięćdziesięciu sprawiedliwych: czy także ich zgładzisz i nic

121