na dz z pol018

38

dziej monumentalne budynki w najstarszej fazie neolitu stanowiły duże, naziemne domy trapezowate o długości dochodzącej do kilkudziesięciu metrów. a szerokości do kilku, a nawet kilkunastu metrów (ryc. 4).

Ryc. 4. Domostwa mieszkalne, tzw. długie domy, konstruowane w neolicie na obecnych ziemiach polskich. Za A. Kulczycką-Leciejcwiczową

Podstawę konstrukcyjną owych domostw tworzyły pionowe słupy drewniane, wkopywane zazwyczaj gęsto obok siebie w rowy fundamentowe wyznaczające zarys budynku. Przestrzeń między słupami wypełniano najprawdopodobniej żerdziami oraz gliną. Wspomniane wy żej domy stanowiły własność wielu rodzin, o czym zdaje się świadczyć obecność w ich obrębie licznych palenisk. Kilka lub kilkanaście takich domostw trapezowatych tworzyło osadę zamieszkiwaną przez grupę liczącą około 100 osób. W młodszych fazach neolitu wznoszono także domy naziemne, jednak znacznie mniejsze od tych w kształcie trapezu. Ich powierzchnia użytkowa wynosiła od 10.5 do 25,5 m kwadratowych. Domy te pokrywały dwuspadowe dachy podtrzymywane przez drewniane słupy. Przestrzeń między słupami wypełniała plecionka z chrustu i trawy oraz trzciny wzmacniana dodatkowo gliną. W niektórych budynkach paleniska gliniane zagłębiane były w podłogę glinianą.

Na obecnych ziemiach polskich występowały także w młodszej epoce kamienia domy wynoszone w konstrukcji słupowej. Inną formę budowli mieszkalnych stanowiły prostokątne domostwa naziemne o wymiarach 5.5 x 4 m lub nieco większe o wymiarach 6 X 8 m, wznoszone w' konstrukcji słupow'ej. Zabudowę większości osiedli z młodszej epoki kamienia tworzyły jednak najczęściej ziemianki lub półziemianki. Domy te miały w przybliżeniu kształt prostokątny, a wymiary ich mieściły się w granicach około 10 X 12 m. Osiedla składające się z domostw zagłębionych w' ziemię oraz często towarzyszących im budynków naziemnych nie były rozlegle, zamieszkiwało je bowiem od 15 do 30 mieszkańców. Obok obiektów' mieszkalnych w osiedlach z młodszych faz epoki kamienia występowały także różnego rodzaju jamy gospodarcze służące do przechowywania zapasów.

Obok osiedli trwale zamieszkiwanych, w młodszej epoce kamienia zakładano także na obecnych ziemiach polskich różnego rodzaju osady sezonowe. lokalizowane na lądzie stałym w miejscu zetknięcia się kilku stref fizjograficznych. Dawało to ich mieszkańcom swobodny dostęp do wszystkich wykorzystywanych przez nich stref środowiska przyrodniczego. Niektóre osady lokalizowano jednak tuż nad wodą z uw'agi na fakt. iż mieszkająca w nich ludność trudniła się główmie rybołówstwem i polowaniem na inne zwierzęta wodne.

W środkowej epoce kamienia na obszary położone w dorzeczu Odry i Wisły docierać zaczęły pierwsze wyroby z miedzi. Z uwagi na jej miękkość wyrabiano z niej przede wszystkim ozdoby i sporadycznie jedynie narzędzia nie mające zapewne szerszego zastosowania. Surowcem o niewątpliwie większym znaczeniu był brąz. Do Europy, w tym także na ziemie