NoB1

64 NAUKA O BOGU

przedmiot. Bóg jest wprawdzie dostrzegany jako działający, ale zarazem jako Ktoś, kogo nie można pojąć i zrozumieć tak jak inne rzeczywistości. W akcie poświęcenia świątyni Salomon wyznaje w modlitwie: „Czy jednak naprawdę zamieszka Bó<| na ziemi? Przecież niebo i niebiosa najwyższe nie mogą Cię objąć, a tym mniej ta świątynia, którą zbudowałem" (1 Kri 8,27). Świadomość niepojętości Boga prowadzi do zakazu sporządzania rzeźb i obrazów (Wj 20,4 n.; Pwt 5,8 n.; Wj 20,23) Każde plastyczne przedstawienie Boga prowadzi do błędnego wyobrażenia¹. W całej stworzonej rzeczywistości nie istnieje nic, co mogłoby Go w jakikolwiek sposób przedstawiać².

Transcendencja Boga przejawia się także w tym, że jest On wyższy ponad zróżnicowanie płci. Nie można Go przedstawić ani jako mężczyznę, ani jako kobietę (Pwt 4,16). Jest ponad istotną dla osobowości człowieka i nieusuwalną płciowością (por. Rdz 1,27) pozostając przy tym jedyną w swoim rodzaju Osobą. Właśnie dlatego, że jest transcendentny w odniesieniu do płci także jako twórca piciowości, można dla sposobów postępowania Boga znaleźć analogie w byciu mężczyzną i ko bietą, w ojcostwie i w macierzyństwie, w spotkaniu kochają cych się osób. Z drugiej strony nie wolno przeoczyć faktu, że ludzka płciowość wskazuje na to, iż człowiek został stworzony.

Innym, z Inicjatywy teologii feministycznej żywo badanym zagadnieniem jest kwestia, jak dalece Bóg byl utożsamiany z mężczyzną .1 o symbolem wiadzy, panowania i przewagi nad kobietą. Zaintere-■ wnnie wzmaga się, gdy wspomnimy na terminologię: Jezus nazywa linga Ojcem, a poufała forma Abba mówi o serdecznym stosunku. Wydaje się, że kobiecość i macierzyńskość została z obrazu Boga , eliminowana przez obraz Boga-mężczyzny. Mężczyzna jawi się «ko bardziej podobny do Boga niż kobieta.

Kobiety — przedstawicielki teologii feministycznej — proponują lliilogo albo radykalne zastąpienie pojęcia Bóg przez Bogini, albo n używanie Boga Matką i Ojcem (w Niemczech zezwala się na to ■ Imgie we wprowadzonej w 1994 roku modlitwie przejętej ze Szwaj-<uii), względnie stosowanie neutralnych określeń, jak „Źródło życia", •twórcza siła" czy „święta Jedność".

Mając w pamięci bolesną historię antropologii płci w Kościele i jej następstwa, sprawę tę należy brać bardzo poważnie. Właściwy opis linga będzie w każdym razie brał pod uwagę również analogie kobiece — tak zresztą czyni już Stary Testament w słowach mab, rchina i sophia. Przede wszystkim jednak Boga trzeba nazywać /echogamiającą Miłością, w której ma swe podstawy i w której |i'Mt bezpieczna ludzka miłość męska i kobieca, macierzyńska i oj-iwska. Neutralnymi pod względem płci pojęciami określającymi linga są „duch", „światłość", „życie". Należy je głębiej rozważyć i /badać³.

Fakt, że mimo zakazu przedstawiania samego Jahwe w ob-i n/.ie, w Biblii stosuje się obrazy dla przedstawienia sposobów iHistępowania Jahwe — właśnie przytoczyliśmy tego przykład

■ ■ ■ mulili mmmmm

1

   Znaleziono wprawdzie kilka przedstawień Jahwe — przy czym pozostaje kwestią otwartą, czy byty one uznawane za „legalne" — wydaje się jednak, że Jahwe byt zawsze czczony bez sporządzania Jego wizerunku. Jes! to tym bardziej zasługujące na uwagę, że cale otoczenie Izraela pełne było wyobrażeń bóstw. Gdy chodziło o ukazanie odrębności Jahwe i Baala, pod kreślano szczególnie silnie niemożność przedstawienia Jahwe w obrazie, natomiast wizerunki bożków wyśmiewano (Iz 44,9-20; Jr 10,1-16; Ps 115 iin.).

2

   Chr. Dohmen, Art. Bild. II Biblisch: LTh K³ 2, 441-443. Tam dalszo literatura. Por. również F. L. Hossfeld, Einheit und Einzigkeit Gottes im friihen Jahwismus: M. Bóhnke, H. Heinz (wyd.), Im Gesprach mit dem dieieinigen Gott, F. S. W. Breuning, Dusseldorf 1985, 57-74; R. Albertz, Religionsgf schichte Israels in alttestamentlicher Zeit (ATD Efg. 8, 1), Góttingen 1992, zwłaszcza 96-103.

3

Por. E. A. Johnson, Ich bin die ich bin. Wenn Frauen Gott sagen, ■ilsseldorf 1994. W wysokim stopniu niejasne są procesy, które doprowadziły > Izraelu do wyobrażenia transseksualnego Boga. Wyniki badań archeologiczny h przedstawiają O. Kehl, Chr. Uhlinger, Gółlinnen, Gótłer und Gottessym-Neue erkenntnisse zur religionsgeschichte Kanaans und Isrueis aulgrund hlllang unerschlossener ikonographischer Ouellen (QD 134), Freiburg-Basel-Wlnn 1992.