NoB4

70 NAUKA O BOC.II

należy, wszystko skierowane jest ku Niemu jako ostatecznemu celowi. A najważniejszą przyczyną jest wola Boga, który chm dobra swoich stworzeń.

Dlatego Bóg jako Król nie jest despotą. Należy to podkreśl^' szczególnie dzisiaj, gdyż wielu ludzi łączy ze słowem „panowanie ograniczenie własnej samorealizacji i brak zgody na własną eman cypację. To prawda, że w dziejach ludzkości nierzadkie były przypad ki nadużywania władzy i niedopuszczalnego ograniczania wolności podległych ludzi. Nie wolno jednak pomijać faktu, że władza i pano wanie nie są z góry obciążone negatywnym wydźwiękiem. Społeczny charakter natury ludzkiej wymaga uzbrojonego w sankcje ładu, umoż liwiającego rozwój społeczeństwa. Koniecznym warunkiem jest dlate go prawowity autorytet (z łac. augere = pozwolić rosnąć; wzmacniać, popierać). Gdy najwyższy autorytet i najwyższa władza to Bóg, wszel ka władza ludzka staje się względna. Sama podlega władzy Boga i jest przed Nim odpowiedzialna.

2.7    Monoteizm w Biblii

2.7.1    Postawienie problemu

Jest tylko jeden Bóg. Takie opisanie pojęcia monoteizmu zakłada istnienie procesu wyjaśniającego — zawiera odrzucenie politeizmu, to znaczy uznawania istnienia wielu bóstw. W dziejach Izraela taki proces rzeczywiście miał miejsce. Dopiero w okresie niewoli babilońskiej wiara w jednego Boga stała się niewzruszonym fundamentem religii żydowskiej, który później — w specyficznej postaci, jaką nadały mu nauki Jezusa³⁷ — został przejęty przez chrześcijaństwo oraz — znów w zmodyfikowanej postaci — przez islam. Charakterystyczny

³⁷ Por. rozdz. 2.2.

|i i przy tym fakt, że decydujące jest poznanie, iż z pojęciem z konieczności związany jest monoteizm. Jeśli istnieje /.ywistość Bóg, może to być tylko jeden, jedyny Bóg, tim/liwy do pomyślenia tylko jako najwyższa jedność.

Dalszy tok rozumowania prowadzi do wniosku, że skoro i linieje tylko jeden Bóg, musi On być absolutnie wolny i trans-

•    midentny wobec świata. Wyrażając to w kategoriach ontolo-

•    ili znych: musi istnieć jako osoba. Dopiero zrozumienie te-i|n pozwoli nam pojąć doniosłość istnienia i konkretnego i/iniania Jahwe. Dopiero poprzez to pojęcie zachowana zo-uloje tajemnica i nieskończoność Boga. Zrozumiale jest, że Mogą jako osobę należy widzieć poprzez analogię do osobowo-

i ludzkiej. Bycie-osobą Boga dokonuje się konkretnie przez Ingo relacje trynitame. Tak więc właściwiej może jest mówić n byciu-osobą, o osobowości lub o osobowym postępowaniu Boga.

2.7.2 Zagadnienie Boga w Biblii i w filozofii

1’ojęcia osoba jako takiego nie znajdziemy w Piśmie Świętym; |i'st ono wynikiem spekulacji filozoficznych. Jak już mówiliśmy wcześniej, na całość nauki o Bogu składały się dwa traktaty: De Deo Uno i De Deo Trino. Pierwszy z nich był w znacznym stopniu filozoficzną refleksją nad istnieniem i istotą Boga. Rozważania te prowadziły do jasnego wniosku, że istnieje tylko jeden Bóg. Dzisiaj w teologii uznaje się, że monoteizm Pisma Świętego jest wynikiem dziejowego doświadczenia Izraela, a nie jego myślowych wysiłków.

Monoteizm umiejscowiony jest między dwiema skrajnościami. O jednej z nich była już mowa: jest to politeizm, przyjmowanie, że istnieje wielu bogów. Drugą skrajnością jest panteizm, który odrzuca osobową tożsamość Boga na korzyść