Obraz
0 (177)

płynne. Środowisko społeczne wywiera nacisk na jednostkę nie jako bezosobowa instancja, ale właśnie poprzez jego członków stanowiących wpierw najbliższą rodzinę dziecka, a potem grupę sąsiedzką, rówieśniczą, klasę szkolną. Ci sami niekiedy ludzie prowadzą również działalność wychowawczą, ukierunkowując wzrost osobowy jednostki, ale przecież ona sama przejawia określone aspiracje kulturalne, edukacyjne, zawodowe, ona sama podejmuje wysiłek zdobycia określonego poziomu wykształcenia, ona sama stawia sobie cele własnego działania, określa własne możliwości i nakreśla plany życiowe, własną karierę zawodową czy polityczną. Konsultuje się z innymi, ale ostatecznie musi podjąć decyzję sama. W praktyce zacierają się zatem granice między wyróżnionymi tutaj obszarami działania społecznego i jednostkowego.

(Gdyby pokusić się o ilościowe przedstawienie wpływów wychowawczych i socjalizacyjnych to na socjalizację przypadałoby przeciętnie ok. 80% wpływów, na samowychowanie człowieka ok. 10%, a na wychowanie jako wysiłek intelektualny wychowawcy pozostałe 10%. Niektórzy ludzie pozostają bardziej pod wpływem socjalizacji, inni zaś znajdują się częściej w obszarze wychowania. Można zatem sformułować tu taką hipotezę, że ci pierwsi bywają albo bardziej dostosowani niż inni do wymagań społecznych, albo też ujawniają trudności w tym procesie. Ci drudzy natomiast bywają częściej indywidualistami. ! Trudności wychowawcze pojawiają się między innymi i z tego powodu, że wychowankowie nie znajdują w środowisku zrozumienia dla własnych problemów, zaś rodzice i nauczyciele podejmują tylko wysiłki socjalizacyjne a nie intelektualne nad wspomaganiem rozwoju dziecka. Zresztą znaczenie poszczególnych wpływów społecznych, spotkań z ludźmi, kontaktów z wartościami kultury są u każdego odmienne i mają różną wartość edukacyjną. Niekiedy działalność placówek wychowawczych oparta o najnowsze osiągnięcia psychologii i pedagogiki przynosi tylko znikomy efekt dla rozwoju osobowości wychowanka. Natomiast zupełnie przypadkowe spotkanie z innym człowiekiem może zrewidować dotychczasowy styl funkcjonowania w środowisku, może przemienić strukturę wartości wychowanka, może ukazać mu zupełnie nowe perspektywy życia.

W pracy wychowanie będzie rozumiane jako ukierunkowana socjalizacja. Dotyczy to zarówno struktury procesu wychowania jak też poszczególnych jego dziedzin. Ze względu jednak na poszanowanie dla tradycji ujmowania problematyki z zakresu teorii wychowania wiele zagadnień zostanie włączonych do rozważań w formule dotąd występującej w pracach naukowych z tego zakresu.