Obraz3 (52)

PRAWA OSOBY LUDZKIEJ I DOBRO WSPÓLNE 31

oraz amerykańska Deklaracja niepodległości, a zwłaszcza Deklaracja praw z r. 1787³⁹.

Niezależnie od tych ogólnych aktów również ustawy konstytucyjne w poszczególnych krajach proklamowały określone prawa człowieka. Nadto w toku rozwoju różnych ruchów politycznych czy społecznych wysuwano i uroczyście ogłaszano określone prawa osoby ludzkiej, np. w czasie rewolucji lutowej we Francji w r. 1848 proklamowano prawo do pracy. Największą rolę jako sformułowania praw osoby ludzkiej odegrały: Międzynarodowa deklaracja praw człowieka, uchwalona przez Międzynarodowy Instytut Prawa dnia 12 października 1929 r. (ze względu na precyzję opracowania i określenia praw)⁴⁰, oraz Międzynarodowa deklaracja praw człowieka, proklamowana przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 10 grudnia 1948 r.⁴¹ W pierwszej z tych deklaracji prawa człowieka podane zostały w sposób syntetyczny. Wskazują one, że społeczności ludzkie, a w szczególności państwo, są zobowiązane do uznawania równego prawa każdej jednostki do życia, do wolności, do własności i do traktowania wszystkich jako równych wobec prawa, niezależnie od narodowości, płci, rasy, języka, religii. Państwo uznaje prawo każdej osoby ludzkiej do wolności wyznania i religii, do odbywania praktyk religijnych. Państwo zapewnia również jednostce prawo do posługiwania się językiem ojczystym, prawo do pracy, prawo do wyboru zawodu, do rozwijania działalności gospodarczej. Deklaracja uniwersalna praw człowieka ONZ w sposób najbardziej szczegółowy, wyczerpujący i praktyczny w historii kodyfikacji precyzuje prawa jednostki i prawa społeczności oraz definiuje prawa osoby ludzkiej i określa zakres obowiązków społeczeństwa.

Międzynarodowe ustawodawstwo w sprawie ochrony praw człowieka rozwija się nadal. Z ważniejszych międzynarodowych aktów prawnych poza Powszechną deklaracją praw człowieka ONZ należy wymienić Europejską konwencję praw człowieka i podstawowych wolności (1950 r.), Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych (1966 r.), Międzynarodowy pakt praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych oraz wiele innych konwencji⁴³.

Wszystkie te kodyfikacje formułują te same prawa jednostki ludzkiej, jakie wynikają z analizy istoty natury osoby ludzkiej i społeczeństwa.

¹⁹ Basic American Documents, Aines 1956, s. 71-91.

⁴⁰    M a r i t a i n, dz. cyt., s. 62-63.

⁴¹    Declaration Universelle des Droits de l'Homme, Publications des Nations Llnies, Num de Vente 1949, I. 3.

⁴²    Por.: Prawo międzynarodowe publiczne. Wybór dokumentów, oprać. A. Przyborowska--Klimczak, Lublin 1992.