Obraz0 (17)

może być związana z oceną pozytywną, a autodeprecjacja, jako świadectwo słabości, oceniona zostanie negatywnie.

Kto i kiedy zastosuje którąkolwiek z trzech technik ingracja-cji, zależy od informacji, którymi „dysponuje” dana osoba. Za najbardziej znaczące uznał Jones „rodzaj celów ingracjatora:

a)    status (i jego różnice) osób wchodzących w interakcję

b)    osobowość obu partnerów”. [Olszewska-Kondratowicz A., op. cit., s. 87].

Obserwacje ludzkich zachowań wskazują, że w analogicznych warunkach, a więc przy jednakowych celach interakcji, przy analogicznej relacji statusu partnerów oraz wobec tego samego przedmiotu zabiegów (a więc wobec takich samych wymagań określonych przez osobowość partnera) różni ludzie przejawiają tendencję do preferowania jednych technik, a unikania innych.

„Poszukując przyczyn tego zjawiska, zwrócono uwagę na rolę, jaką w kierowaniu zachowaniem człowieka przypisuje się poznawczym strukturom osobowości, w tym tej ich części, która odnosi się do własnej osoby działającego. Własność tego obrazu stanowi element oceny czy samooceny dokonywanej przez człowieka zarówno ze względu na jego rzeczywiste postępowanie, jak i na to, co stanowi jego ideał. Badania Jonesa oraz Leagna i Jacksona wykazały, że ludzie z wysoką i niską samooceną różnią się między sobą swymi reakcjami w sytuacjach komunikacji interpersonalnej. Z badań nad samooceną wiadomo, że jest ona czynnikiem wpływającym na motywację człowieka w sytuacjach zadaniowych. Stąd też przypuszczenie, że to właśnie samoocena może być czynnikiem «torującym» lub też «ha-mującym» rozmaite techniki ingracjacyjne”. [Tamże, s. 87]. Rola jej w tych sytuacjach wydaje się tym bardziej znacząca, że zachowania, o których mowa, wpływają na ocenę człowieka przez innych, a taka ocena „powraca” do ocenianego w postaci istotnej dla niego.informacji zwrotnej, z której buduje on jeden z elementów swojego układu odniesienia, w oparciu o który formuje się przecież samoocenę.

A. Olszewska-Kondratowicz zajęła się w swych badaniach pewnymi korektami osobowościowymi stosowanych technik ingra-cjacyjnych. Okazało się, że:

„1. Osoby o wysokiej i średniej samoocenie częściej mają tendencje do stosowania innych technik ingracjacyjnych niż osoby o niskiej samoocenie.

2.    Osoby o wysokiej samoocenie mają tendencję do stosowania autoprezentacji pozytywnej, natomiast osoby o niskiej samoocenie - autodeprecjacji.

3.    Dziewczęta częściej stosują techniki deprecjacyjne niż chłopcy.

4.    Technika konformizmu jest częściej stosowana przez dziewczęta mające wysoką samoocenę, natomiast u chłopców jest ona częściej stosowana u tych z niską samooceną.

5.    Różne techniki ingracjacji współwystępująze sobą: np. autoprezentacja pozytywna współwystępuje z autodeprecjacją(ma to szczególnie miejsce u dziewcząt), autodeprecjacji towarzyszy podnoszenie wartości partnera”. [Mika S., op. cit, s. 300], Wynika z powyższego, że sposób reagowania na ingracjację,

jak i inicjowanie określonych technik ingracjacyjnych zależy od szerszego kontekstu społecznego, w którym odbywają się te procesy. Wśród czynników determinujących wystąpienie zachowań ingracjacyjnych można wyróżnić specyficzne i niespecyficzne dla ingracjacji. Niespecyficzne to zarazem te same, które są odpowiedzialne za pojawienie się wszelkich motywowanych zachowań ukierunkowanych na osiągnięcie celu. Są to: wartość celu i subiektywne prawdopodobieństwo jego osiągnięcia. Ponadto, ponieważ ingracjacja związana jest z naruszeniem norm dotyczących zachowania się w interakcji z drugim człowiekiem - trzecim specyficznym czynnikiem warunkującym pojawienie się ingracjacji jest dokonywanie przez podmiot oceny zgodności jego zachowania z tego rodzaju normami.

Pobudzająca wartość celu. Zachowanie ingracjacyjne zawsze związane jest ze szczególnym rodzajem celu, jakim jest uzyskanie aprobaty, zwiększenie przychylności partnera interakcji.

195