Obraz5

XXI. Podziały i jedność władzy w państwie

I 239. Najważniejsze, zwłaszcza współcześnie, znaczenie dla m eny charakteru ustroju państwowego i dla wyodrębnienia różnych jego rodzajów ma zakres władzy głowy państwa oraz relacje, klóre łączą ją z pozostałymi elementami struktury władzy publiczką). Zanim przejdziemy do charakteryzowania pod tym względem poszczególnych rodzajów państw, podkreślić ponownie wypada, ■I współczesne monarchie (z wyłączeniem absolutnych) i republiki łączą liczne cechy (zasady ustrojowe) wspólne, które mogą być tu wspólnie przedstawione.

240. Takiej prezentacji wymaga zasada określająca relacje między poszczególnymi dziedzinami działań państwa (tworzenie prawa, zarządzanie państwem, kontrola przestrzegania prawa) i organami, które w tych dziedzinach pełnią kluczowe role. Konkurują tu ze sobą dwie odmienne zasady: jednolitości władzy państwowej i podziału władz. Obie one odnosić się mogą zarówno do monarchii, jak i do republik. Zasada jednolitości władzy państwowej może przybrać (i przez wiele wieków w istocie przybierała) postać jedynowładztwa monarszego o charakterze absolu-tystycznym. Jednakże zasada ta pojawiła się również w odmianie republikańskiej. Doktrynalnie może ona odpowiadać wymaganiom demokracji, lecz w praktyce łączy się zwykle z reżimami o niedemokratycznym charakterze. W każdym razie nie ma ona zabarwienia liberalnego. Jej praktykowanie utrudnia, o ile nie uniemożliwia, realizację ideału państwa prawnego. Takie zabarwienie i następstwa łączą się natomiast z zasadą podziału władz,

W dojrzałej postaci obie te zasady — jednolitości i podziału władz - zostały sformułowane stosunkowo niedawno, a ich świadome urze-