62225 Obraz8

180 XXI. Podziały i jedność władzy w państwie

ne, równoważone i ograniczane działaniem władz członów, I piIm cji (w państwie federalnym) lub władz lokalnych (w pońmwii unitarnym), lecz takich, które cieszą się znacznym zakresem ntfl nomii lub samorządności. W ten sposób tworzy się poziomy |ih dział władz. Po drugie, mówić można o politycznym pod#luli władzy. W tym przypadku słowo „władza” używane jest w /im czeniu pozakonstytucyjnym. w sensie relacjonalnym lub promili* ralnym. Polityczny podział władzy przebiega nie między organami państwa, lecz między siłami w państwie rządzącymi a siłami I)p0| zycji, których oddziaływanie ująć można w pojęciową kategorii wpływu politycznego, a szerzej ujmując - między wszystkimi tymi podmiotami, które uzyskują znaczący wpływ na podejmowii ne w państwie (na różnych poziomach jego zorganizowania), do* cyzje władcze (por. koncepcję poliarchii - patrz wcześniej). *

Siły rządzące, antycypując krytykę opozycji, dążąc do wy* przędzenia i zneutralizowania jej oddziaływania na opinię publiczną, podejmują decyzje w jakimś stopniu urzeczywistniając# postulaty opozycji. W ten sposób opozycja, która nie zajmuje miejsca dominującego w stosunkach i procesach władzy publicz* ■ nej, uczestniczy de facto w jej sprawowaniu. Tego rodzaju podział władzy może pojawić się jedynie w społeczeństwach (i państwach) uznających zasadę pluralizmu politycznego oraz zmienności ekip sprawujących władzę, zmienności wynikającej z przeprowadzanych j okresowo wyborów (parlamentarnych, prezydenckich, lokalnych itp.). j Jest ona zatem do pomyślenia tylko wówczas, gdy reżim politycz-1 ny w danym państwie ma charakter demokratyczny.

H Ml. Władza ustawodawcza, wykonawcza i sądownicza

I 248. Władzy ustawodawczej skupionej w rękach ciał parla-■Ulilarnych nie można utożsamiać z władzą prawotwórczą. Pra-petwórstwo bardzo często stanowi zadanie i kompetencję również flfll pozaparlamentarnych, głównie wykonawczych. Także organy sądownicze uczestniczą niekiedy — a w systemach anglosaskich na l.nrdzo znaczną skalę - w tej działalności. Co więcej, nawet prawo lwórstwo rangi ustawowej nie zawsze jest wyłączną domeną Organów władzy ustawodawczej. W wielu państwach istnieje instytucja ustawodawstwa delegowanego, które należy do zadań I kompetencji organów pozaparlamentarnych - rządu lub głowy państwa. Tak więc, wyłączność organów władzy ustawodawczej nu polu prawotwórstwa jest problematyczna. Ważne jest, aby władza ta pełniła w dziedzinie prawotwórstwa rolę wiodącą i aby zachowała kontrolę nad ustawodawstwem pozaparlamentarnym.

Ponadto przypomnieć trzeba, że tak dawniej, jak i współcześnie tworzenie prawa bywa efektem działania innych także niż państwo podmiotów - organizacji międzynarodowych, organizacji integracji kontynentalnej (np. Unii Europejskiej), Kościołów i związków wyznaniowych, organizacji gospodarczych itp. W przypadku związków wyznaniowych uwzględnić by należało, na przykład, prawo islamu w krajach muzułmańskich lub prawo kanoniczne Kościoła katolickiego w czasach poprzedzających w Europie sekularyzację stosunków politycznych. Gdy idzie o organizacje gospodarcze, zwłaszcza wielkie kompanie o światowym lub kontynentalnym zasięgu działania, prawem takim jest tak zwana lex mercatoria. Jest to znany od czasów średniowiecza rodzaj, przede wszystkim umownych, uregulowań, odnoszący się do stosunków pomiędzy podmiotami gospodarczymi, który stanowi często pod-