Obraz60

logosem, zajmuje się sensem. W szczególności sens logoterapii upatruję w pomaganiu innym, by dostrzegali sens w życiu. Ale nie sposób „nadać” sens życiu innych. A jeśli tak jest w przypadku sensu samego przez się, o ileż bardziej dotyczy to sensu ostatecznego. Im bardziej rozległy jest sens, tym mniej poddaje się rozumieniu. Sens nieskończony jest z konieczności poza pojmowaniem bytu skończonego. Oto moment, w którym nauka wycofuje się, a pojawia się mądrość. Zwracając się do członków Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Młodzieży Męskiej (YMCA) z Uniwersytetu Harwardzkiego William James powiedział: „Pomyślcie o biednym psie, którego krają w laboratorium. W całej tej robocie nie może on dostrzec najmniejszego promienia zbawienia. A jednak wszystkie te, wyglądające na diabelskie, zdarzenia są często pod kontrolą intencji ludzkich, z którymi — gdyby można tylko sprawić, by jego biedny, ciemny umysł uchwycił choćby ich przebłysk — wszystko, co bohaterskie w nim, pogodziłoby się z religijnym oddaniem. Leżąc na grzbiecie na stole może spełniać funkcję nieporównywalnie wyższą od wszystkich, jakich domaga się pomyślne psie życie, a jednak owa funkcja jest jedynym fragmentem całego tego działania, który musi pozostać absolutnie poza' jego polem widzenia. A teraz przejdźmy od tego do życia człowieka. Choć widzimy tylko nasz świat, a w nim świat psa, może jednak istnieć świat jeszcze większy, obejmujący oba te światy, równie niewidoczny dla nas jak nasz świat dla psa”.⁸¹

Mądrość jest wiedzą i czymś ponadto: jest wiedzą, która zna swe własne granice.

ⁿ William James, The Will to Believe, New York 1897.

BIBLIOGRAFIA

I. Franki Viktor E.

a) prace naukowe niemieckie i angielskie (wybór):

—    Arztliche Seelsorge. Munchen 1975.

—    The Concept oj Man in Psychotherapy. W: „Pro-ceedings of the Royal Society of Medicine”, 47 (1954), s. 975.

—    Encounter: The Concept and Its Vulgarization. W: „The Journal of the American Academy of

Psychoanalysis I”, 1 (1973) s. 73.

—    The Feeling oj Meaninglessness: A Challenge to Psychotherapy. W: „The American Journal of Psychoanalysis 32”, 1 (1972), S. 85.

—    Grundriss der Existenzanalyse und Logotherapie. W: Handbuch der Neurosenlehre und Psychothe-rapie. (Autorzy:) Viktor E. Franki, Viktor E. von Gebsattel, J. H. Schultz. Tom II. Munchen 1959.

—    Klinische Aspekte der Logotherapie. W: „Teze prednasek, XII, vedeckych pracovnich dnu mo-ravskych a slovenskych psychiatru”. Hrsg. von Osvald Vymetal und Miroslav Zapletalek. Olomouc 1967.

—    Der Mensch auj der Suche nach Sinn. Freiburg im Breisgau 1976.

—    Psychotherapie jur den Laien. Rundfunkvortrage iiber Seelenheilkunde. Freiburg im Breisgau 1975.

—    Die Psychotherapie in der Praxis. Eine kasuisti-sche Einfuhrung fur Arzte. Wien 1975.

—    Psychotherapy and Existentialism. New York 1973.

—    Theorie und Therapie der Neurosen. Munchen 1975.

—    Der unbewusste Gott. Munchen 1974.

—    The Will to Meaning. Foundations and Applications of Logotherapy. New York 1976.

—    Der Wille zum Sinn. Ausgewahlte Vortrage iiber Logotherapie. Bern-Stuttgart-Wien 1972.