Obraz7

likwidacji pozostawały zewnętrzne fosy, które zasypywano i często obsadzano drzewami. W ten sposób wokół miast powstawały pierścienie zadrzewień jako zaplanowane układy pierścieniowe, charakterystyczne dla miast historycznych. Miasta takie rozwijały się nadal, jednak wewnętrzne pasy zieleni pozostały do dziś znane jako „planty”. Planty otaczające zwykle dawne centra miast pozostawia się do dziś jako zieleń zabytkową, a najstarsze dzielnice z ciasną średniowieczną zabudową i wąskimi uliczkami są określane zazwyczaj „starym miastem”.

Dynamiczna zabudowa miast, rozwijających się w XIX wieku, w tym budownictwa mieszkaniowego dla ludności napływającej ze wsi jako siła robocza, oczekiwana przez rozwijający się przemysł, stwarzała potrzebę budowy kamienic czynszowych, prymitywnych jak na dzisiejsze czasy, tworzących całe ubogie dzielnice, zwłaszcza w częściach miast wyróżniających się szybkim rozwojem przemysłu. W owych czasach nikt nie planował zieleni w zagęszczonych secesyjnym budownictwem dzielnicach. W odrębnych częściach miasta swoje dzielnice budowało zamożne mieszczaństwo, przemysłowcy, kupcy i inne grupy mieszczan bogacących się w okresie rozwoju przemysłu. W XIX wieku w dzielnicach tych przy willach zamożnych mieszczan tworzono ogrody, niekiedy przyległe parki. Powstawały one głównie przy rezydencjach właścicieli fabryk. Bogate dzielnice powstawały w różnych częściach różnych miast. Ogrody i zieleńce w takich dzielnicach nie były z sobą systemowo powiązane, aczkolwiek niekiedy łączono je, tworząc obszerniejsze, wspólne zieleńce. Takie plamy zieleni na mapach dziewiętnastowiecznych miast tworzą układ niespoisty, obecnie zwany plamowym. Jedynym elementem łączącym zieleń w układzie plamowym było obsadzanie w początkowym okresie secesji ulic drzewami. Znaczna ich część przetrwała jako zieleń przyuliczna, a współcześnie jest często przekształcana w zieleń tras komunikacyjnych.

Obecnie powierzchnię terenów zieleni w miastach rozpatruje się w aspektach zarówno wielkości określanej wskaźnikami i normatywami, jak i rozmieszczenia na obszarach administracyjnych miast. Rozmieszczenie zieleni wynika z uwarunkowań historycznych, planistycznych i warunków fizjograficznych w miastach. Systemowe kształtowanie zieleni we współczesnych miastach pozwala wypełniać wolne jeszcze przestrzenie przez projektowanie ogrodów ozdobnych lub zieleńców, a niekiedy przez poszerzanie obiektów zieleni już istniejącej. Obecnie zasięg administracyjny miast obejmuje zwykle tereny odległe od centrum. Zazwyczaj w planach zabudowy są one przeznaczane na osiedla mieszkaniowe wypełniane zielenią. Jeżeli pozwalają warunki przyrodnicze, na takich terenach planuje się urządzanie parków leśnych lub adaptacje podmiejskich obszarów leśnych na potrzeby wypoczynku mieszkańców miast. Parki leśne zakłada się zgodnie z fizjografią terenu,

114