Obraz (1572)

272 Istoiit, cci i /iikrcs umil i/y kos/iow

Rachunek w zakresie obniżki kosztów dotyczy głównie zmian kosztów w czasie (porównanie kosztów okresu bieżącego z kosztami okresu ubiegłego) lub w od niesieniu do wielkości postulowanych (ujętych np. w planie albo w kosztorysie). Rzadziej badania obniżki kosztów przeprowadza się w celu oceny między/,a kładowej, co wynika z faktu, iż zamiary przedsiębiorstw w zakresie zmniejszania kosztów nie są ujawniane.

Ze względu na występujące w praktyce utrudnienia w zakresie porównywalności danych, pomiar obniżki kosztów przeprowadza się z wykorzystaniem dwóch metod:

•    metody rachunku bezpośredniego, mającej zastosowanie do produkcji porównywalnej pod względem przedmiotowym;

•    metody rachunku pośredniego, możliwej do zastosowania zarówno do produkcji porównywalnej przedmiotowo, jak i do produkcji nieporównywalnej (gdy np. wystąpiła zmiana profilu działalności).

Metoda rachunku bezpośredniego obniżki kosztów' może być stosowana jedynie do oceny takiej samej produkcji (porównania w czasie dotyczą tylko tej produkcji okresu bieżącego, która była wytwarzana w okresie poprzednim; identyczność odnosi się do asortymentu wyrobów).

Obliczenie obniżki kosztów polega na ustaleniu różnicy między kosztami badanego okresu (kosztami rzeczywistymi) a kosztami skorygowanymi (kosztami, jakie poniosłoby przedsiębiorstwo w badanym okresie, gdyby pomnożyć ilość poszczególnych wyrobów wytworzonych w okresie bieżącym przez koszty jednostkowe z okresu ubiegłego); można to zapisać za pomocą wzoru:

n    n

O_k = X x_u x k_u-X x\i x kos,

i — i    ;=i

gdzie;

O_k — kwota obniżki kosztów,

X\ i — ilość poszczególnych wyrobów wytworzonych w okresie bieżącym, k\ j — jednostkowy koszt okresu bieżącego, ko-, — jednostkowy koszt okresu ubiegłego.

Ponieważ do obliczeń przyjmuje się ilość produkcji badanego okresu, kwotę obniżki można także obliczyć według wzoru:

/I

O_k = X xi ,■ (k i i — koi) i

i=i

gdzie oznaczenia jw.

W tym przypadku najpierw określa się wielkości obniżki kosztów jednostkowych poszczególnych wyrobów, a następnie mnoży się je przez rozmiary produkcji, co pozwala ustalić obniżkę kosztów każdego asortymentu. Suma obniżek kosztów poszczególnych wyrobów stanowi kwotę obniżki kosztów.

Kwotę obniżki kos/tów można txlnieść do skorygowanych kosztów badanego okresu, określajuc tym samym wskaźnik obniżki kosztów produkcji porównywalnej:

I    O_k

WOK = —---x 100,

X-*i,X k_{)}

i= 1

gdzie oznaczenia jw.

W ocenie obniżki kosztów metodą rachunku bezpośredniego podstawą od niesienia (bazą porównań) są rzeczywiste koszty jednostkowe, poniesione na wyrób w okresie ubiegłym (k_a). Dlatego też wskaźnik obniżki kosztów, wyrażony procentowo, odnosi sumę obniżki kosztów (produkcji porównywalnej) do skorygowanych kosztów badanego okresu, informując tym samym, o ile procent zmniejszyły się koszty w stosunku do okresu ubiegłego.

Przykład 8.6

Przedsiębiorstwo R wytwarza trzy wyroby: A, B i C, których produkcja jest realizowana od trzech lat. W roku ubiegłym wyprodukowano ogółem 2400 wyrobów. W roku bieżącym rozmiary produkcji i koszty jednostkowe poszczególnych wyrobów przedstawiają się jak w tablicy 8.5.

Tablica 8.5

Rozmiary produkcji i koszty jednostkowe wyrobów w przedsiębiorstwie R

	Ilość produkcji w szt. w okresie bieżącym (jt|)	Koszty jednostkowe (w zł)		Spadek kosztu jednostkowego — A:,,)
Wyrób		w okresie bieżącym (&i)	w okresie ubiegłym (kn)
A	860	32,00	32,50	-0,50
B	450	39,80	40,00	-0,20
C	1240	28,50	30,00	-1,50

Obliczanie kwoty obniżki kosztów

I sposób: Kwota obniżki jako różnica sumy kosztów rzeczywistych badanego okresu (Lx_lk\) i sumy kosztów skorygowanych (£xi k₀):

	x\k\	ku
Wyrób A	27520	27 950
Wyrób B	17910	18000
Wyrób C	35 340	37 200
Razem	80 770	83 150

Kwota obniżki kosztów: 80770 - 83 150 = - 2380 zł.