Obraz1 (23)

rezultacie z frakcji o wysokie] temperaturze- wrzenie (mazut> oleje premiowe) uzyskuje eif produkty o niskiej* temperaturze wrzenia (benzyny), Jak teł gazy zawieraJące wiele cennych składników.

Rozkład • podozee • krakowania polega na rozerwaniu wiązania pomiędzy dwoma atomami węgla wchodzącymi w aklad łańcucha węglowodorowego. Krakowaniu ulegają zarówno związki alifatycznei

R-CHj-CHj-CHj-Cłlj-CHj —* R-CHeCH, • CH,-CH,-CM_a ' (*) związki alifatyczno-aromatyczne o długich łańcuchach bocznych!

jak równiet związki olefinowei

C.H„ • M_a —♦ C*M, • | C,M_ł0    (0|

przy czym reakcja krakowania alkenu do niłezego alkenu i alkanu wymaga obecności wodoru.

Cząsteczka ulegająca krakowaniu dzieli aię na dwa fragmenty, z których jeden Jest nasycony, a drugi nienasycony. Wymienione reakcje stanowią przykłady podstawowych i najwainiejszych reakcji zachodzących podczas krakowania. Podane dalej reakcje są reakcjami wtórnymi.

Jeśli otrzymywana w reakcji (a) lub (b) cząsteczka alkenu ma wystarczająco długi łańcuch alifatyczny, mole ulec dalszemu rozkładowi do dianowi

C_wH,-CH=CH_a -» CH_a=CHCH=ĆH_a ♦ CH_a-CH_a    (d)

Związki o wielokrotnych wiązaniach nienasyconych w warunkach wysokich temperatur ulegają cyklizacjl i odwodornieniu, przekształcając się w związki aromatyczne i

Hp-CHCH-Cł^ • H2OCH2

(•I

Ni.ial.tftl. od reakcji *lo«.ych 1 wtórnych, pode... hr.kow.ni. chodź, równin, nofcojo oboc.no. . których n.jw..nioj..yoi .4 ro.kcj. Ucryucji or.. odwodorni.nl.. IM-ory.oojo .lk.nO" poi.,, n. pr..-kaztolcnnio c_M.te.ki o l-do-1. Sdcuchownj w «,.««*, ieeryo.n. » budowie rozgałęzionej!

CM»

C_TH« -- 01,4—CH-CH,    ^(f)

CH_a CH_a.

t kolei izomeryzacja pięcioo z łonowych związków naftenowych prowadzi de utworzenia związków szaZcloezłonowychi

CC*-—O

(Wiązki Olefinowe szczególnie łatwo ulegają izomeryzacji, i to zarówno wiązania podwójnego!

C.H.CH_aCHsCH_a -- CfeHgCMeCHCMj

jak i łańcucha:

C_kll_aCH_aCH=CH_a -* C_aM_TOCMCH_a    *⁴»

. '    CHa

Reakcja odwodornienia związków alifatycznych prowadzi do powstanie .cząsteczek olsfin o tej samej długośoi łańcucha, co wyjaciuwe cząsteczka węglowodoru nasyconego!

C.M,. -* c_BH_l3CH=CH_a * H_a

natomiast w wyniku odwodornienia związków naftenowych szeecioczłonowych powstają związki aromatycznef

O —15111    I

Związki aromatyczne, powstałe np. w wyniku reakcji (b), (e) I Ifc) mogą ulegać w pewnym stopniu kondensacji z wydzisleniem wodoru, przekształcając się w pochodna wielopierścieniowa:

lii

lal

w • i    .    • .

Ostatecznym produktem odwodornienia związków aromatycznych jsst węgiel o układzie krystalicznym grafitu, nazywany koksem naftowym.

₍ l wymienionych reakcji - korzystnymi przemianami w procesie krakowanie są wszystkie z wyjątkiem reakcji (i) Ł (n) oraz dalszych reakcji odwodornienia związków aromatycznych, w procesie krakowanie ais jest jednak możliwe przekształcenie całego surowce węglowodorowego J# produkty • małej mesie cząsteczkowej, zawsze powstaje pewne ilość produktów ciężkicho Zachodzą z jednej strony reakcje rozpadu prowadzące do powsta-

221

220