58908 Strona134

w momencie reakcji, w wysokiej temperaturze masy te wydzielają jednak pewne ilości produktów gazowych (które po ostudzeniu powracają do stanu stałego).

Jednak ilość tych produktów gazowych jest niewielka i dlatego , nazwę masy malogazowe stawia się już bez cudzysłowu.

Jako utleniacze mas małogazowych stosuje się najczęściej związki ołowiu, chromu i manganu (Pb_:J0₄, PbO, PbCr0₄, BaCr0₄, K₂Cr₂0₇, KMn0₄ oraz BaCĄ) dające przy rozkładzie ołów metaliczny (temperatura wrzenia 1744^;>C) i trudno lotne tlenki: Cr₂0_:„ BaO, MnO i inne.

Substancjami palnymi mas małogazowych są najczęściej Zr, Sb, i ] Si, FeSi₂ i inne.

Literatura patentowa podaje znaczną ilość różnorodnych recept I na masy małogazowe:¹

1. CuO — 60%, Zr — 40%;

.    2. Pb_:iO, — 35—80%, Zr — 65-p20%;

h 3. PbCrO, — 39%, PbO — 45%, FeSi₂ — 16%;

4.    Pb.,0₄ — 76—84%, Si — 18—22%, nitroceluloza — 3—5%,

5.    PbCrO, — 62,7%, Pb₃0₄ — 25%, Si — 12%, nitroceluloza — 0,3%;

6.    PbjO, — 70%, Si — 30%.

Do wyrobu opóźniaczy elektrycznych zapalników z małą zwłoką Ntosuje się według literatury² masę małogazową o składzie 56% KMnÓ₄ i 44% Sb, która spala się według reakcji:

3 KMn0₄ -f 3 Sb = K₃Sb0₄ + 3 MnO + Sb₂O_s + 269 kcal.

Do tych samych celów może być wykorzystana masa zawierająca 5% chloranu potasowego, 47% selenu i 48% bizmutu metalicznego.³

Masy „bezgazowe” znalazły zastosowanie do podgrzewania potraw (konserw, zup) w trudnych warunkach frontowych. W tym rnimym celu w czasie drugiej wojny światowej stosowali Anglicy masę złożoną z 81% magnetytu i 19% krzemku wapnia:

5 Fe_;i0₄ + 4 CaSi₂ = 4 CaSiO., + 4 Si0₂ + 15 Fe.

Na zakończenie należy dodać, że wiele spośród mas „bezgazo-wych” lub małogazowych ma własności zbliżone do własności ter-

mitów lub mas termitowo-zapalających, odróżniają się jednak łatwością zapalenia, a w wielu przypadkach większą prędkością palenia.

§ 2. MASY PIROTECHNICZNE JAKO PALIWA RAKIETOWE

Masy tego rodzaju stosuje się do poruszania rakiet:. Spośród nich szczególne znaczenie mają masy o składzie zbliżonym do składu prochu czarnego. Szczegółowe omówienie własności tych mas przekraczałoby ramy niniejszej książki i dlatego tutaj podajemy jedynie ogólne zasady.

Masy dynamiczne powinny spełniać następujące wymagania:

1.    Powinny posiadać ściśle ustaloną prędkość palenia.

2.    Powinny wydzielać przy paleniu maksymalną ilość gazowych produktów reakcji.

3.    Powinny dawać bardzo mało żużlu rozdrobnionego, który by byl łatwy do wyrzucenia przez gazowe produkty reakcji.

Stosując mączkę prochową jako masę reaktywną (dynamiczną) w celu zmniejszenia prędkości palenia należy zmienić nieco jej skład, a nawet wprowadzić specjalne dodatki.

Zależność prędkości palenia od składu potrójnej mieszaniny saletry, siarki i węgla podano w tablicach 83 i 84.'

Tablica 83

Skład prochu %			Czas palenia się ścieżki prochowej o jednakowej określonej cl 1 ugości w pierścieniu nastawczym zapalnika sek
azotan potasowy	siarka	węgiel
75	10	15	12 A
78	10	12	Ili,i)
80	10	10	2^/i,2
81	10	9	25,8
84	10	.6	iii,7
87 ___j	10	3	nie pali się

Według danych z literatury^{4 5} — czyniono próby stosowania paliwa rakietowego zawierającego 75% nadchloranu potasu i 25% asfaltu; masą tą zalewano rakiety (masę roztapiano w temperaturze podwyższonej).

1

Masa 1 — patent szwedzki 130717, 1951; masa 2 — patent kanadyjski 471931, 1951.

2

D. Taylor: Reakcje bezgazowe, The Advancement of Science, 8. lir 29, 26, 1951.

3

Patent amerykański 2607672, 1952.

268

V? :•

4

Wzięto z książki — N. A. Szilling: Kurs dymnych porochow, 1940.

5

U. Zejfiert i inni: Fizika rakiety, pieriewodnaja statja w UFN, 34, wyp. 1, 1948.

2G0