Obywatelskie nieposłuszeństwo0004

absolutnie szczerą i uczciwą. Można ją pisać wierszem albo prozą, forma nie jest istotna. Liczy się tylko fakt, że utwór został napisany przez prawdziwego poetę. W tym też sensie nie tylko jego wiersze, lecz także eseje to utwory poetyckie.

W eseju Obywatelskie nieposłuszeństwo pisze z rozmachem, zaczynając od bardzo zwięzłej dewizy Thomasa Jeffersona: „Najlepszy rząd to taki, który najmniej rządzi” - aby następnie dowodzić, że twierdzenie to należy rozumieć o wiele szerzej, niżby jego zwięzłość na to wskazywała. Thoreau zadziwia szeroką gamą poruszanych kwestii i ich aspektów, wykazuje uniwersalność wielu. Esej po raz pierwszy opublikowało w 1849 r. „grzeczne”, lecz oczywiście na sposób transcendentalny alternatywne pismo bostońskie, poświęcone zagadnieniom etycznym — „Aesthetic Papers”. Później ponad półtora stulecia nie przeleżał jednak pokornie, pokryty kurzem na półce jakiejś dostojnej bostońskiej biblioteki.

Niech więc dzięki temu paradoksowi nadal inspiruje i zachwyca - nie tylko z punktu widzenia jego pozycji w historii literatury.

Halina Cieplińska Warszawa, listopad 2006 r.

IT T° Tpełni aprobuję zasadę: „Najlepszy rząd to taki.

I / który najmniej rządzi”¹, i chciałbym docze-V V ~kać chwili, gdy ową zasadę szybciej i bardziej systematycznie wprowadzi się w życie. Urzeczywistniona, sprowadza się w końcu do następnej zasady, też w moim pojęciu słusznej: „Najlepszy jest taki rząd, który w ogóle nie rządzi”. ! takiemuTwłaśnie rządowi będzie ludzkość podlegała, gdy do tego dojrzeje. Rząd to, w najlepszym wypadku, jedynie wygodny kompromis; zazwyczaj jednak większość rządów — a niekiedy wszystkie — jest niewygodnym kompromisem. Te same liczne i poważne zastrzeżenia, które wniesiono przeciwko stałej armii, można ostatecznie wnieść także przeciw stałemu rządowi.

¹ Dewiza Thomasa Jeffersona, autora Deklaracji Niepodległości, prezydenta Stanów Zjednoczonych (1801-1809;, z inicjatywy Juliana Ursyna Niemcewicza wybranego w 1810 r członkiem Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Warszawie.