obraz3 (27)

epileptyczny, inicjacja jest często równoznaczna z uzdrowieniem. Uzyskanie daru szamanienia zakłada właśnie rozwiązanie kryzysu psychicznego, wywołanego pierwszymi objawami „wyboru”.

Choć jednak nie można utożsamiać szamanizmu z psychopatologicznym zjawiskiem, niemniej prawdą jest, że powołanie szamańskie dość często implikuje głęboki kryzys graniczący niekiedy z „obłędem”. A ponieważ szamanem zostać można jedynie po rozwiązaniu tego kryzysu, zrozumiałe jest, że odgrywa on rolę inicjacji mistycznej. Choroba, którą u przyszłego szamana wywołało wzbudzające lęk uczucie, że został „wybrany” przez bogów lub duchy, jest z tego samego powodu wartościowana jako „choroba inicjacyjna”. Egzystencjalna niepewność, samotność i cierpienie, ujawniane przez każdą chorobę, są w tym konkretnym przypadku powiększane przez symbolizm inicjacyjnej śmierci: albowiem przyjęcie nadprzyrodzonego „wyboru” wyraża się poczuciem, że jest się wydanym mocom boskim łub demonicznym, zatem wydanym na nieuchronną śmierć.

Wszystkie kryzysy psychopatologiczne „wybranego” można oznaczyć ogólnym terminem „chorób inicjacyjnych”, ponieważ ich objawy są bardzo bliskie klasycznego rytuału inicjacji. Cierpienia „wybrańca” w każdym punkcie podobne są do mąk inicjacyjnych: tak jak w obrzędach dojrzałoś-ciowych lub ceremoniach wejścia do stowarzyszenia tajemnego nowicjusz „zabijany” jest przez Istoty półboskie lub demoniczne, podobnie przyszły szaman widzi we śnie, jak demony ćwiartują jego ciało, jak odcinają mu głowę, wykluwają oczy itp. Specyficzne rytuały inicjacyjne szamanizmu syberyjskiego i środkowoazjatyckiego zawierają symboliczne wniebowstę-powanie po drzewie lub słupie; chory, „wybrany” przez bogów lub duchy, podejmuje we śnie lub w szeregu snów na jawie niebiańską podróż do samego Drzewa Świata.

Zaraz przytoczymy kilka typowych przykładów takich prób inicjacyjnych, które przyszły szaman przechodzi we śnie lub w okresie pozornej nieprzytomności i „obłędu”. Należy jednak podkreślić, że psychopatologia powołania szamańskiego nie jest „świecka”, należy do zwyczajowej symptomatologii: ma strukturę i znaczenie inicjacyjne, słowem, odtwarza tradycyjny pattern mistyczny. Totalny kryzys przyszłego szamana, prowadzący wielokrotnie do rozpadu osobowości i „obłędu”, może być wartościowany nie tylko jako śmierć inicjacyjna, ale także jako symboliczne cofnięcie

131