P1010035 (8)

-    proporcje: do początku XIII wieku (romańskie), szerokość do wysokości 1:1,5 ; bliżej końca XIII wieku: szerokość do wysokości 1:2; po 1300 rośnie nadal, nawet 1:4 (Europa Zachodnia: 1340- 1350; Polska 1370- 80, w tych latach są najwyższe, np. k. Św. Elżbiety, k. Bożego Ciała we Wrocławiu)

-    po 1350 (Polska 1400) obniżenie

-    koniec gotyku 1:1,5

-    rozglifienie od zewnątrz (choć zdarzały się i od wewnątrz np. we francuskich katedrach w Miśni 1400)

-    portal rozrasta się na całą elewację, element integracyjny elewacji

Analiza rzeźby (jako sens formalny)

-    XI wiek Hiszpania, San Domingo w Silos, Santiago de Compostella: najwcześniejsze dekoracje w ościeżach.

-    XII wiek Francja; St. Denis 1136, Vezaley 1132 (Sąd Ostateczny, wydłużone postaci); Chartres 1200- 1220 (brak kolumn zamiast nich figury całopostaciowe)

-    S. Maria w Sangwessa, poł. XH, całe kolumny zastąpione postaciami

-    Św. Jakub w Compostella (1168- 88) figury zajmują pół wysokości ościeży

-    Senlis 1171; jak w Compostella

-    Munster, Magdeburg, Erfurt- jak w Compostella

Portal jako ekspresyjna aedicula:

-    może dekoracja zlewać się w całej elewacji (Reims)

-    rozglifienie może być od wewnątrz, tym samym zwraca uwagę ku zachodowi; ma charakter nekropolii królewskiej.

Ościeża:    .,    ^

a)    blokowy, do końca XII w., cechy:

-    brak belki nadproża

-    tympanon oparty bezpośrednio na samych węgarach (szczególnie popularny po poowie XII w., Hamersleiden), wyeksponowany węgar, brak belki nadproża, tympanon bezpośrednio oparty na węgarach

b)    blokowo- uskokowy; przez cały XII w.; cechy:

-    jednym ciągiem poprowadzone uskoki (głównie trzy), 180- te XII wieku

-    ok. 1180 wprowadzenie belki nadproża i tympanonu (choć nie często się t zdarza) oraz cokołów (stylobat, plinta)impostów

c) kolumnowo- uskokowy; od kat 80- tych XH w. (może występować równocześnie z blokowo- uskokowym), sam uskokowy- nazywany archaicznym, cechy:

-    profil kolumny, wałek- też w łuku archiwolty

-    pocz. XIII w.: rustykalne z rozprofilowanymi narożnikami