(51
wyniki eksperymentu określa się tutaj wielkością różnicy pomiędzy pomiarem wstępnym na jednej grupie, a końcowym na drugiej” (s. 268).
Wreszcie ostatni rodzaj — to model eksperymentu wielowariantowego, który powinien poprzedzać wszelkie rozwiązania globalne, podejmowane przez instancje lub instytucje odpowiedzialne za sprawy wychowania. Główna myśl jest taka: zanim podjęta zostanie decyzja zmian obejmujących jakąś dziedzinę poczynań wychowawczych — wypróbujmy koncepcję eksperymentalnie na ograniczonym terenie i koniecznie w kilku wariantach, dla porównania wyników każdego z nich (s. 274—275).
|6. Badanie dokumentowi osobistych i dokumentacji instytucjiT Technika badawcza opiera sie tu przede wszystkim na umiejętności krytycznej oceny badanego dokumentu; nauki społeczne chętnie spożytkowują w tym względzie wypróbowane-dyrektywy krytyki źródeł historycznych.
__[ 7 Grupa technik s o cjometrycznyc hy liczy wiele odmian (np. plebiscyt popularności). Jest przydatna w badaniach małych grup społecznych, gdy zachodzi potrzeba wyjaśnienia układu stosunków między członkami grupy (przywódcy, jednostki popularne, jednostki spychane na margines grupy etc.). Szczególnie korzystne jest stosowanie socjometrii w celu uchwycenia ewentualnych zmian, jakie zachodzą w związku z realizowanymi poczynaniami wychowawczymi.
I 8^ Pomiar określanych cech środowiska; grupy społecznej, zbioru jednostek stanowi technikę opracowywania materiałów zebranych za pomocą wywiadu, ankiety itp. Służy uporządkowaniu gromadzonego materiału badawczego wedle jakiejś ustalonej zasady zaszeregowania, odpowiednio skalującej dany ciąg (continuum) opinii, postaw, faktów.JMetodologia nauk społecznych poświęca technikom pomiaru wiele uwagi, czego owocem jest wiele rodzajów skal pomiarowych' (nominalne, porządkowe, interwałowe, ilorazowe), przy czym dla badań pedagogicznych szczególnie użytecznymi wydają się dzięki swej prostocie i adekwatności do sytuacji wychowawczych skale szacunkowe — oparte na podobnych sposobach ocen, jakie praktykuje jury konkursów artystycznych — oraz skala rangowa Likerta pozwalająca uszeregować opinie na dany temat, np. w pięciostopniowym podziale od