p1080024 (5)

ujęlibyśmy korzyść, jakieosiągamy dzięki wprowadzeniu nauczania poglądowego i konkretnego, co doszhbyśmydo przekonania, żekonkrecyąo: a) ftawąijunOŁ w&oo&J dokładność poslrzężcń. b) ugoubUsSI sąd/enia,_wyd4iwniśl wniosków i -tworzenia uogólnień, c) ks/lalci drogi asocjacyjne. d) sprzyja otnycłi i wiemych obrazów wyobrażeniowych. c) ułatwia reprodukcję Wśród ogólnie przyjętych w pedagogice zasad nauczania zwrócimy uwagę na następujące punkty:

I) w doborze materiału dostosowywać, sic do poaomu dziecka « jego zainteresowań; 2) opierać się MKCCzaoliznanyeh: 3)dtiO^JU^(ttihscQtoi$3ć ccehy zasadnicze, nic wchodząc w sgę/cąóly: 4) cechy charakterystyczne należy wyodrębniać jia plan pierwszy: 5) należy ączynać-od-wyrażnych -ró/nk: i kontrastów, potem przechodzić do podobieństw.i porównań; 6) nie.dostarczać zą dużo wrażeń jednocześnie; 7) pozostawiać dużo czasu, na .poznawanie Kzotauotu: S) poznawać przedmiot możliwie wszystkimi zmyUami;_9)przyw©-ływnć obrazy pamięciowe przez porównanie; 10) powracać do pogląilu i o/upcl-niać samodzielnie obraz pamięciowy przedmiotu;! I) w poznawaniu przedmiotu ■^ograniczać się jedynie do_lcfcęji. lecz dąglc do niego powracać: 12) wprowadzać odl^arzanK w robotach ręcznych.

Konkretynn i pogłądowość występują jeszcze wyraźniej, jeśli w pełni zastosujemy zasadę koncentracji, gdyż wtedy jedna metoda będzie wypływać zdrugiej. jedna będzie przyczyną lub skutkiem drugiej. Musimy pamiętać jedynie o tym, aby ułatwić dziecku bezpośrednie zetknięcie się z przedmiotem czy zjawiskiem, gdyż już przez to kierujemy jego myśl w pewnym, z góry określonym kierunku.

ij Przy obserwacji jakiejś rzeczy lub zjawiska względnie przy wypowiadaniu się 'dziecka na jakiś temat występują trzy zasadnicze etapy: I) obserwacja względnie wypowiadanie się dzieci dowolne. 2) obserwacja względnie wypowiadanie się dzieci kierowane, 3) synteza całości.

pvsjtn» '

W czasie obserwacji lub wypowiadania się dowolnego należy pozostawić dzieciom zupełną swobodę, gdyż ułatwia to nauczycielowi zorientowanie się w tym, co dzieci wiedzą o danej rzeczy lub co zaobserwowały, przez odpowied nic zaś pokierowanie ich obserwacją lub wypowiadaniem się braki można łatwo uzupełnić. Jakkolwiek, zgodnie ze współczesną pedagogiką- to oie nauczyciel Stawia pytania, lecz dzieci, w ■»^ił«7aniiP upośledzonych umysłowo (wskutek różnych braków zarówno w sferze zmysłowej, jak i psychicznej) słowianin pytań ' jel tacza koniccmą. Nauczyciel może stawiać jednak tylko takie pytania, które pobudzają zainteresowanie, ukierunkowują go, zmuszają do myślenia, każą wyciągać wnioski i sądzić; nigdy zaś nie można stawiać pytań wymagających tylko bezmyślnej i automatycznej odpowiedzi. Pod względem formy pytania muszą być: IjdottgUfctj dostosowane. da.wicri2v i stopnia rozwoju ucznia; 2) jąsne. tj. .nic nasuwające uczniowi żadnej wątpliwości en do swej treści 3) zrozumiale, tj. wyrażone w słowach prostych i dziecku znanych.,4) poprawna <v> do formy oraz wolne od błędów językowych i gramatycznych.

Dopiero na Ile dowolnego i kierowanego wypowiadania się dzieci nauczyciel ujmuje wszysiko w poprawną pod względem formy i logiki syntezę, uzupełniając braki w obserwacji dzieci i eliminując mało znaczące szczegóły, które, choc były przez dzieci zaobserwowane lub nazwane, nic stanowią jednak cech istotnych danej rzeczy czy zjawiska. Synteza może w barwny sposób przedstawić zebrany przezdzieci lub nauczyciela materiał, może też mieć formę opowiadania, którego tematem jest to samo zagadnienie. Musi jednak, na tle własnego wypowiadania się dzieci, stanowić całość - wyraźną, jasną i możliwie poprawną, uwzględniającą w pierwszej kolejności cechy istotne obserwowanej rzeczy czy zjawiska, następnie zaś cechy mniej ważne.

w czasie wypowiadania się dzieci na dany temat można zapisywać ięh odpowiedni na tablicy (najlepiej nic wyszczególniając autora), na przykład w formie pojedynczych, charakteryzujących treść odpowiedzi, wyrazów. Pismo nauczyciela musi być wyraźne, litery kształtne, te dzieci bowiem, które umieją czytać, odczytują zapisane wyrazy, te zaś które nie umieją, zaczynają rozumieć znaczenie pisma oraz - widząc powtarzające się obrazy graficzne -mogą je łatwo zapamiętać. Przy odczytywaniu odpowiedzi należy układać niekonieczne według ich kolejności, ale w ten sposób, aby były niejako syntezą tego, co dzieci widziały na wycieczce ewentualnie omawiały w pogadance. Zapisywania kolejności dzieci przy wypowiadaniu się nie należy stale stosować, gdyż wtedy, zamiast uczyć systematyczności i porządku, uczyłoby się dzieci bezmyślności oraz wprowadzałoby się zbytnią automatyzację wykonywanych czynności. Nie można także prowadzić takich zapisów w czasie dużego ożywienia w grupie. jJJiejtalcży również zmuszać do odpowiedzi.dzicci apalyc/Jtych, które nic zawsze chcą mówjć. Wyczekując swej kolejki, mogłyby się zniechęcić, a nawet zapomnieć,

0    czym chciały mówić.

Przechodzimy obecnie do ekspresji, tj. interpretacji (w pracy ręcznej lub opisie) wiadomości zdobytych w czasie obserwacji i asocjacji. W pogadance musimy bowiem uwzględnić już obydwa wyżej wspomniane etapy przeróbki psychicznej, gdyż odwołujemy się do wspomnień dzieci, nawiązując do posiadanych przez nic wiadomości. W całym procesie przeróbki psychicznej, w kształtowaniu się pojęć wszelkiego rodzaju prace ręczne odgrywają zasadniczą rolę. Prace ręczne powinny właściwie stanowić etap bezpośrednio łączący się z obserwacją i przeżyciami dziecka. Dziecko, już po dokonaniu dowolnej obserwacji, powinno przystąpić właściwie do pracy ręcznej, w czasie której nasuwają się dopiero pytania, dążenie do wyjaśnienia różnych, niezrozumiałych jeszcze cech

1    właściwości, przez co tworzyłaby się i rozwijała w naturalny sposób rozmowa na te tematy - właśnie pogadanka.

Przez prace ręczne zmuszamy dzieci do postrzegania nie tylko wzrokowego lub~łfuchoweno. Icc/.takżedotykowcgo Lruchawcgo. wyrabiamy.uwagę daaolną i koordynację ruchów. Są one niejako tą drogą pośrednią, która Wiedzie dzieci od świata zewnętrznego (świata materii) do świata wewnętrznego (świata duszy);

49