P1180295

30 Łucja Okulicz

w grupie węgorzewskiej zaznacza się obecność cech typowych dla kultury jastorfskiej a przejętych tu zapewne z Pomorza.

Proces przemian struktury osadniczo-gospodarczej i kulturowej w dalszym ciągu nie obejmuje osadnictwa rozwijającego się na Półwyspie Sambijskim,. Można tu obserwować ciągły rozwój osadnictwa i kultury w tradycyjnych, wczesnożelaznych układach. Od środkowej fazy późnego okresu lateńskiego w zespołach zabytków pojawiają się przedmioty importowane z obszaru oksywskiego. Ilość importów pochodzących z różnych centrów kulturowych wzrasta tu w ciągu pierwszych wieków naszej ery, co nie ma jednakże wpływu na zasadnicze zmiany struktury osadniczo-gospodarczej. Zmiany takie narastają powoli i dlatego w kulturze osadnictwa sambijskiego w najbardziej pełny sposób można obserwować ciągłość w rozwoju miejscowej kultury aż po ‘wczesne średniowiecze.

Przedstawione tu, w bardzo skrótowej formie, przejawy rozwoju kulturowego osadnictwa w dorzeczu Wisły we wczesnej epoce żelaza, miały na celu uświadomienie charakteru związków zachodzących w tym czasie między kręgiem pomorskim a kulturą kurhanów za chód-niobałtyjskich. Jednym z najważniejszych elementów wiążących te zespoły to wspólny substrat ludnościowy wywodzący się z osadnictwa kultury łużyckiej. Czynnikiem różnicującym były tu zapewne prądy osadnicze wywodzące się z północnych peryferii kręgu miłogradzko-j uchnowskiego, które w swym najdalszym zachodnim zasięgu mogły dojść do prawobrzeżnego Powiśla. Proces zasiedlania dotychczasowych pustek osadniczych na peryferii zasięgu kultury łużyckiej łączył się z poważnymi przegrupowaniami osadnictwa w jej centrach i powstawaniem nowych skupień opartych na odmiennej niż dotychczasowa strukturze.' Zmienia się topografia zasiedlenia całego obszaru Mazur i Półwyspu Sambijskiego, zaś kultura ludności rekrutującej się zarówno z dawnych mieszkańców jak i przybyszów z różnych stron, po okresie dezintegracji, nabiera cech wspólnych tworząc zespół wewnętrznie spójny i różny od sąsiednich układów. Niewątpliwie w okresie tworzenia się tego zespołu największą rolę odegrały oba pierwotne centra kręgu pomorskiego. Procesy integracyjne kultury kurhanów za-chodniobaltyj ikich są czasowo zbieżne z integracją całego kręgu pomorskiego, lecz nie doprowadzają do zatarcia różnic między nimi, wręcz przeciwnie różnice te pogłębiają. Zapewne złożyło się na to szereg czynników, których odkrycie tylko na podstawie analizy źródeł archeologicznych jest niemożliwe. Przedwczesne byłoby także podkładanie pod omawiane zespoły kulturowe treści etnicznych. Mimo całego szeregu nasuwających się w tym względzie sugestii pow .trzymałabym się od dalej idących interpretacji etnicznych do czasu wzbogacenia obecnej bazy źródłowej innymi jej kategoriami.

Ad ■ cs autorki: Dr habit ŁUCJA OKUŁICZ, Zakład Epoki Metali 1HKM PAN. Swlercr.ewskicRo 105,' 00-140 Warszawa