P1180378

192 FreaCTen* Rośnowik i

pomiarów wyłamaliśmy na kościach należących do osobników płci żeńskie; a dziewięć na należących do płci męskiej. Średni wzrost kobiet na Pomorzu Zachodnim w okresie halsztackim i lateńskim wynosił prawdopodobnie około i58 cm (kategoria wzrostu średniego), a mężczyzn około 171 cm (kategoria wzrostu wysokiego). W porównaniu do danych z tego samego okresu, jakie znajdujemy w pracy J. Gładykowakiej--Rzeczyririej. badane przez nas kobiety były o około 3 cm wyższe, a ich wzrost jest równy wzrostowi kobiet z okresu rzymskiego ¹. Mężczyźni badani przez nas byli o około 6 cm wyżsi od mężczyzn żyjących w tym samym czasie na terenie Pomorza Wschodniego, a o 2 cm wyżsi od mężczyzn żyjących na tym samym terenie w okresie rzymskim. Mimo szczupłości zebranych przez nas danych, można chyba potwierdzić tezę J. Gładykowskiej-Rzeczyckiej o zamieszkiwaniu w interesującym nas okresie nad brzegami Bałtyku ludności charakteryzującej się dużą komponentą wysokorosłej rasy nordycznej.

Dążąc do znacznie dokładniejszego poznania przemian biologicznych, zachodzących w okresach halsztackim i lateńskim na Pomorzu Zachodnim, konieczne jest przeprowadzenie badań na kilku wybranych cmentarzyskach ludności kultur# pomorskiej i zapewnienie udziału w nich antropologów, aby uzyskać nie tylko wyczerpujące dane o wielkości cmentarzysk, ale także na miejscu zbadać wydobyty materiał kostny. Niezwykle pilną sprawą Jest także podjęcie studiów, których celem byłoby znacznie precyzyjniejsze datowanie cmentarzysk z tego okresu, co z koki pozwoliłoby na wierniejsze odtworzenie stanu i dynamiki populacji na Pomorzu Zachodnim w owym czasie.

Adres autora: Dr FRANCISZEK ROŻNOWSKI, Zakład Biologii WSP, Arci-nrwłsjo Sb, 76-200 Shąafc

Ignacy Skrzypek

STAN BADAN ARCHEOLOGICZNYCH NAD KULTURĄ POMORSKĄ NA POMORZU ZACHODNIM

Obszar, na którym podjęliśmy rozpatrywanie interesującego nas problemu, wyznaczają granice administracyjne według najnowszego podziału kraju i obejmują trzy województwa: szczecińskie, koszalińskie i słupskie. Teren ten jest zróżnicowany pod względem geograficznym, co niewątpliwie miało wpływ na gęstość zaludnienia tych ziem w okresie trwania kultury pomorskiej.

Obserwując mapę osadnictwa kultury pomorskiej na Pomorzu Zachodnim, z uwzględnieniem oczywiście tylko stanowisk badanych po ostatniej wojnie, widzimy, że stanowiska tej kultury wykazują większą koncentrację w następujących rejonach: nad rzekami — Łeba, Łupa wa, Słupia i Wieprza, w dorzeczu dolnej Parsęty oraz jej dopływów Radwi i Pokrzywnicy, a także w rejonie Pojezierza Bytowskiego i Szczecineckiego. Stanowisk tej kultury z zasady nie spotyka się nad brzegiem morza i jezior przybrzeżnych oraz — z małymi wyjątkami — na terenach leśnych (ryc. 1).

Zainteresowanie reliktami pozostawionymi przez ludność kultury pomorskiej datuje się na omawianym terenie mniej więcej od lat siedemdziesiątych minionego stulecia. Były to przede wszystkim odkrycia przypadkowe grobów, z których tylko niewielka część została zarejestrowana i uratowana. Badania te miały w większości charakter poczynań amatorskich, co w sposób istotny odbiło się na pozostawionych materiałach dowodowych. Jak wiadomo, przy tego rodzaju znaleziskach, przedmiotem zainteresowania w tym czasie były przede wszystkim okazałe popielnice twarzowe lub zabytki metalowe, co w konsekwencji doprowadzało do rozbijania całych zespołów grobowych na grupę zabytków atrakcyjnych i mniej ważnych. Pomimo to, odkrycia te, jak też idące w ślad za tym wszelkie publikacje lub drobne doniesienia, miały i tę dobrą stronę, że uratowały od zapomnienia wiele ciekawych okazów ceramiki i pojedyncze groby odkrywane w 2

1

j. Głidrkowska-Bzeczycka, Wzrost ludności Pomorza Wschodniego aa przestrzeni wieków, Pornorura Aniiąua, t. 5: 1976, i. 211—217.