P1200404 (2)

w

Problemy socjotopografii osad ludności kultury luiyckiej

Odsłonięte w trakcie badań relikty osadnictwa, jednoznacznie potwierdzają, iż mamy do czynienia z pozostałościami stałej osady typu otwartego, użytkowanej przez długi okres czasu (ryc. 2, 5). Wskazują na to odkryte pozostałości naziemnej zabudowy drewnianej typu słupowego i być może zrębowego oraz spore nagromadzenie różnorodnych jam o przeznaczeniu gospodarczym, w tym pięć studni, z których cztery posiadały zachowane drewniane cembrowiny, a także obecność warstwy kulturowej o miąższości wahającej się w przedziale od kilku do nawet 0,30 m.

Rozlokowane na tak dużym obszarze 9 hektarów ślady osadnictwa ze schyłku epoki brązu i przede wszystkim w większości z okresu halsztackiego (HaC) rodzą istotne pytanie oto czy wszystkie odkryte obiekty funkcjonowały mniej więcej jednocześnie czy też mamy do czynienia ze śladami kolejnych przemieszczeń zabudowy osady. Kwestia ta właściwe pozostaje poza możliwościami naszego poznania, a więc nie stwarza przesłanek do udzielenia jednoznacznej i pewnej odpowiedzi. Wypada więc jedynie ograniczyć się do stwierdzenia, że od schyłku epoki brązu i głównie w okresie halsztackim (HaC) na tym terenie rozwijało się osadnictwo. Sądząc po rysujących się wyraźnie oddzielnych skupiskach zabudowy możemy przypuszczać, że sukcesywnie na przestrzeni czasu trwania omawianego osadnictwa, w miarę gdy ulegały zużyciu budynki drewniane przemieszczano zabudowę osady. Pozostający do dyspozycji głównie materiał ceramiczny nie stwarza możliwości określenia kolejnych faz zabudowy. Przy tym nie można wykluczyć również prawie przez jakiś czas jednoczesnego funkcjonowania osady na całej zbadanej przestrzeni. Wspomniane powyżej trudności w zakresie szczegółowej chronologii osady w Milejowicach 19, nie czynią nie możliwym dokonanie analizy kształtu i charakteru zabudowy tego obiektu.

Rozpoczynając analizę od wydzielonego pasa północnego (ryc. 2) w sposób bardzo wyraźny zarysowują się nam dwa wyraźne skupiska zabudowy osady.

Generalnie na przebadanym obszarze można wyróżnić część osady, na której wystąpiła bardziej zwarta zabudowa oraz jej peryferie z rozrzuconymi nieregularnie pozostałościami rozmaitych jam i śladów dołów posłupowych. W partiach osady wskazujących na koncentrację zabudowy, można z kolei wydzielić dwa wyraźnie zarysowane kompleksy skupione dookoła wolnych przestrzeni - placów, które osiągały wymiary w przybliżeniu 20x20 m. Trudno stwierdzić, jak to już zostało podkreślone, czy mamy do czynienia w przypadku owych dwóch wyróżniających się skupisk zabudowy, z partiami osady funkcjonującymi w jednym czasie, czy też z kolejnymi fazami użytkowania przestrzeni zasiedlonej głównie w podokresie HaC. W każdym razie odnotować można celowe, w miarę regularne zagospodarowanie przestrzeni osady, zorganizowanej dookoła wolnych od zabudowy placów. Biorąc jednak pod uwagę, w przypadku obu wydzielających się skupisk, podobną formę zabudowy wokół wolnej przestrzeni, a także bardzo zbliżone daty uzyskane z analiz drewnianych cembrowin studni, można by się przychylać ku hipotezie ich jednoczesnego funkcjonowania, przynajmniej przez pewien czas.

Pierwszy ze wspomnianych powyżej dwóch kompleksów zabudowy na pasie N zarysował się w jego południowo-wschodniej części. Układy jam posłupowych pozwalają na wydzielenie kilku budowli naziemnych, wzniesionych w konstrukcjach słupowych, które zgrupowane były wokół wolnej przestrzeni (ryc. 2). Na wschód od tych zabudowań wystąpił zespół jam będących rodzajem zaplecza zespołu budynków pełniących funkcje gospodarcze.

Interesującym odkryciem była obecność w centrum jednej z jam, płaskiego bloku narzutowego dużych rozmiarów, o wymiarach około 1x1,8 x 0,8 m. Wstępna analiza geomorfologiczna wykluczyła intencjonalne opracowanie powierzchni kamienia, natomiast jest wysoce prawdopodobne, że ów głaz ze swoim „praktycznym" płaskim kształtem mógł być wykorzystywany przez ludność osady, jako swoisty rodzaju „stołu" czy „podestu". Trudno o bliższe interpretacje co do charakteru wykorzystania owego głazu. Być może nie tylko aspekt praktyczny odgrywał tutaj rolę, ale blok ten służyć mógł również nie dającym się bliżej określić zabiegom kultowym.

Na południowym skraju omawianego ciągu jam wybierzyskowych ulokowana była jedna ze studni, bez zachowanych elementów drewnianych (obiekt nr 150). Kolejna studnia (obiekt nr 280) z zachowaną czworokątną konstrukcją drewnianej cembrowiny była usytuowana w południowo zachodniej części kompleksu, na pustym placyku (ryc. 2).

Krótko scharakteryzowana partia zabudowy osady w aspekcie funkcjonalnym daje się zinterpretować jako typowy przykład mieszkalnej strefy w obrębie której prowadzona była codzienna działalność gospodarcza mieszkańców. Elementem, który mógłby wskazywać również na praktyki o charakterze kultowym mógłby być wspomniany głaz, nasuwający takie hipotezy przede wszystkim swoim kształtem.

Podobny charakter posiadało drugie z wyróżniających się skupisk usytuowane bardziej w części północno zachodniej północnego pasa badań (ryc. 2). W obrębie tego drugiego kompleksu, zarejestrowano analogiczną koncentrację obiektów nieruchomych, dają się wśród nich rozpoznać zarówno konstrukcje zagłębione w ziemię jak i naziemne. W przypadku konstrukcji naziemnych ponownie zwraca uwagę przede wszystkim obecność kilkunastu budowli słupowych, zgrupowanych wokół wolnego od zabudowy placu.

[411]