P3109173

Ufsc iv. Miniomenie i puce

Uciążliwość pracy (maksymalnie 135 punktów) obejmuje ocenę wysiłku fizycznego, wysiłku psychooerwowego (obciążenie zmysłów wzroku i słuchu oraz uwagi), wysiłku umysłowego (pamięć, kojarzenie, uruchamianie informacji), moootonii pracy, obciążenia psychicznego 1 racji niskiego prestiżu pracy.

Warunki pracy (maksymalnie 90 punktów) są określone przez uciążliwość środowiska pracy (mikroklimat, woda. wilgoć, substancje chemiczne, hałas, promieniowanie optyczne, pyły itp.) oraz przez czynniki niebezpieczne związane z pracą.

Wartościowanie pracy dostarcza podstaw do zróżnicowania stawek płacowych odpowiednio do stopnia trudności pracy.

17.2.

System płac

Sposoby uzależniania oraz wiązania wysokości płac z nakładami i wynikami pracy są określane pojęciem systemu płac. Często w praktyce gospodarczej i literaturze można się spotkać z pojęciem formy płac. uznanym za pojęcie równoznaczne.

Podstawą organizacji płac w przedsiębiorstwach jest taryfowy system płac. zwany również układem taryfowym. Do elementów określających taryfowy system płac należą: stawka podstawowa, tabela płac i taryfikator kwalifikacyjny.

Stawka podstawowa, nazywana również stawką taryfową, jest najniższą stawką wynagrodzenia za określoną jednostkę czasu. np. godzinę, dzień, miesiąc. Wynika ona z obowiązującego minimum płac.

Tabela płac. zwana również siatką taryfową, obejmuje stawki płac. począwszy od stawki podstawowej, a na najwyższej stawce skończywszy. Różnica między najniższą a najwyższą stawką stanowi o rozpiętości tabeli płac. Stosunek między poszczególnymi stawkami jest wyznaczony przez współczynnik kwalifikacyjny, oznaczający relację określonej stawki do stawki podstawowej.

Taryfikator kwalifikacyjny zawiera zestawienie zawodów, stanowisk pracy, lub czynności z podaniem kategorii płacy, jaka przysługuje na określonym stanowisku pracy lub za określoną pracę, oraz z wyszczególnieniem charakterystyki kwalifi-kacyjno-produkcyjnej. Charakterystyka ta podaje kwalifikacje i umiejętności, jakie powinny cechować pracownika na danym stanowisku pracy, lub umiejętności potrzebne do wykonywania określonej pracy, stopień uciążliwości pracy i warunki pracy oraz zakres odpowiedzialności na danym stanowisku pracy.

W zależności od warunków i rodzaju wykonywanej pracy są stosowane różne metody ustalania wynagrodzenia za pracę, ujęte w dwa zasadnicze systemy płac: czasowy system płac i akordowy system płac.

W czasowym systemie płac wynagrodzenie pracownika zależy od przepracowanego czasu. Stosuje się dwie odmiany tego systemu: płacę czasową zwy-i płacę czasową z premią (płaca czasowo-premiowa).

Płaca czasowa zwykła polega na tym, że pracownik otrzymuje wynagrodzenie O czasu, a wysokość tego wynagrodzenia jest wyzna-nem siwki za jednostkę czasu i wielkości przepracowanego czasu. Czas przez robotników podaje się przeważnie w godzinach.

_Pr . .    . JH robotnik wynagradzany według formy czasowej zwykłej poeprac*

waf^yk -tółącu 176 godzin, a jego stawka za godzinę, wynikająca z osobistego gowanin. wynosi 2.50 zł. to jego miesięczny zarobek wynosi:

176 • 2.50 zł = 440 zł

Ta forma płac jest stosowana, jeżeli nie ma potrzeby wiązania poziomu płac z bezpośrednimi wynikami pracy lub z wykonaniem określonych zadań.

Kiedy nie można - ze względu na charakter pracy - bezpośrednio mierzyć ilościowo indywidualnych wyników pracy, ale jednocześnie zachodzi konieczność wiązania płacy z wynikami pracy, np. z racjonalnym wykorzystaniem maszyn. produkcji, oszczędnością zużycia materiałów lub wykonaniem innych wyznaczonych zadań, to stosuje się płacę czasowo-premiową. Premię można określać kwotowo w złotych i wówczas do obliczonego wynagrodzenia według zasad stosowanych w formie czasowej zwykłej dodaje się wysokość premii w złotych. Najczęściej jednak wysokość premii jest wyrażana w procentach w stosunku do płacy zasadniczej wynikającej z przepracowanego czasu. W takim wypadku obliczenie zarobku przebiega według formuły:

^z=T'^s(^l+m)

gdzie:

Z - zarobek za określony okres w zł,

T_e - czas przepracowany w godzinach.

S - stawka w zł za I godzinę pracy,

P - wysokość premii w procentach płacy zasadniczej.

Przykład, leżeli robotnik w warunkach z poprzedniego przykładu otrzymoje a wykonanie określonych zadań premię w wysokości 25%. to jego urobek w danym miesiącu wynosi:

Z= 176-2^5^1 +    *=440-1.25*550

Specyficzną formą czasową jest sposób wynagradzania pracowników zatrudnionych na stanowiskach nierobotniczych, kiedy to pracownik otrzymuje stałe wynagrodzenie miesięczne, niezależnie od liczby dni roboczych w miesiącu. Czasem przepracowanym jest tu miesiąc, a stawką - wynagrodzenie miesięczne. Pracownicy tacy mogą otrzymywać wynagrodzenie według systemu czasowo-premiowego I wówczas do płacy zasadniczej dodaje się premię zależną od wypełnienia określonych zadań.

w niektórych wypadkach mniejszej dokładności

Akordowa forma płac uzależnia wysokość zarobku od ilości wykonanych jednostek produkcji I właściwej jakości. Powiązanie | tej fermie płac I ilością protekcji powoduje, że sprzyja ona wzrostowi wydajności pracy i stwarza bodźce do wzrostu aktywności zawodowej pracownika. Dążenie do zwiększenia ilości protfcikcp w wyniku akordowej formy plac może zjawiska, wyrażające się na przykład w

konywanej pracy, rozrzutności w gospodarowaniu materiałami, w o maszyny i urządzenia. Akordowa forma płac może być stosowana, jeżeli