pdl6

(2e) by dał Pan (Jezus) pogodę.

Zaświeć-ze mi słoneczko, dam ci białe jajeczko.

Położę ci na skrzyni,

wezmą ci je Węgrzyni,

Położę ci na łące,

wezmą ci je zające.

Położę ci na dębie,

wezmą ci je gołębie.

Położę ci na grusce,

wezmą ci je chrabósce.

Położę ci na śliwie,

dadzą ci je scęśliwie.

(.Kieleckie^-, s. 197).

Także przy długotrwałych suszach odwoływano się do różnorodnych praktyk magicznych mających w konsekwencji doprowadzić do ściągnięcia deszczu na ziemię. W XIV i XV w. takim skutecznym zabiegiem miało być oprowadzanie nagiej dziewicy po polach dotkniętych suszą. W czasie tej wędrówki dziewczyna oblewana była wodą. Poczynając zaś od XVI—XVII w., również w tej sferze wierzeń ludowych, zaczęto wprowadzać niektóre elementy praktyk przejmowanych z religii chrześcijańskiej, jak procesje obchodzące granice pól miejscowości dotkniętych posuszą, zespołowe modły i śpiewy błagalne, składanie ofiar na kościół itp.

Przenieśmy się jednak do czasów nam współczesnych i dokonajmy przeglądu aktualnego stanu danych wierzeń demonicznych w naszej kulturze ludowej. Przegląd ten rozpoczniemy —- na podstawie posiadanej dokumentacji faktograficznej — od wschodnich regionów Polski.

Z uzyskanych wypowiedzi informatorów dotyczących kwestii genezy chmur i burz (zwłaszcza gradowych) wyłoniły się trzy następujące grupy poglądów:

1. Przypisywanie rodowodu chmur i burz działaniu sprawczemu Boga lub innych sił nadprzyrodzonych (św. Eliasz czy złe duchy), bądź też ludziom obdarzonym zdolnościami nadprzyrodzonymi i najczęściej określanym mianem płanetników. Poglądy te stanowią reliktową formę dawnych ludowych wierzeń demonicznych wzbogaconych o pewne wątki zapożyczone z religii chrześcijańskiej. Reprezentantami poglądów o charakterze magiczno-reli-gijnym było ok. 40% informatorów, którzy tak m.in. wypowiadali się w danej kwestii:

„Chmury są zsyłane na ziemię przez Boga. Niebezpieczne chmury burzowe i gradowe przychodzą najczęściej tam, gdzie ludzie dużo grzeszą" (AKE UMCS, 55).

„Starzy ludzie opowiadają, że wszystkie chmury zsyła Bóg. Burza przy-