PICT0011 (29)

jesteśmy na domysły i przypuszczenia. Dotyczy to także osoby biskup_a kowskiego Pawła z Przemankowa. Jego zaangażowanie po stronie Bole^⁵' płockiego^ wynika ze wzmianek rocznikarskich. Brak natomiast bezp₀^^ I nich świadectw źródłowych o jego stosunku do Władysława Łokietka. j| trzenie sytuacji politycznej w Małopolsce oraz wydarzeń późniejs^' skłoniło A. Semkowicza do wyrażenia przypuszczenia o życzliwym pr^ tego księcia przez biskupa³¹. Przypuszczenie to nie wydaje się jednak rj ¹¹ dopodobne. Uwięzienie biskupa przez Henryka IV³² mogło być odwetem'^V> jego działalność na rzecz Bolesława płockiego. Zapewne wiązało się tab^ wcześniejszym poparciem przez Pawła biskupa wrocławskiego Tomas * Obecność przywódcy rodu Toporczyków, kasztelana krakowskiego Żegos, ¹ stronnictwie Władysława Łokietka skłania do odrzucenia możliwości pop_a cia tego księcia przez biskupa.

Ciekawą wiadomość rzucającą pewne światło na stanowisko duch wieństwa krakowskiego wobec Władysława Łokietka przekazał Jan Dług_0s Podał on, że książę ten o mało nie dostał się do niewoli, gdy Henryk IV podszedł pod Kraków, a mieszczanie w nocy otworzyli mu bramy. Ksią^ kujawski zdołał zbiec tylko dzięki franciszkanom, którzy dostarczyli mu prze. brania (habitu) i opuścili na linie z muru przylegającego do ich klasztoru³³ Podane przez kronikarza szczegóły nie budzą wątpliwości. Częściowo || twierdzają je niektóre roczniki małopolskie wspominające o powtórnym wydaniu miasta przez mieszczan i pieszej ucieczce księcia Władysława³⁴ Poparcie udzielone mu przez krakowskich franciszkanów możemy więc uz-nać za fakt nie budzący wątpliwości, zwłaszcza że znana jest późniejsza ścisła współpraca jego i jego syna Kazimierza Wielkiego z tym zakonem.

Domysłem, nie pozbawionym jednak pewnego prawdopodobieństwa, będzie natomiast zaliczenie do stronników Władysława Łokietka także tych możnych, którzy popierali go w okresie późniejszym, tj. w czasie walko Kraków z Wacławem II w latach 1291-1292. Należeli do nich poza wspomnianym wyżej Żegotą również Otto z rodu Toporczyków, wojewoda sandomierski w czasach Leszka Czarnego (przed 1285 r.) i ponownie od 1291 roku, Mikołaj kasztelan sandomierski od 1285 roku, występujący na tym urzędzie również w 1292 roku, Świętopełk, wojewoda krakowski w latach 1291-1292, ‘ Wawrzyniec, sędzia krakowski od 1285 roku, Mścigniew, kasztelan radomski i inni . Trudno przypuszczać, aby byli oni w tym czasie zwolennikami Henryka IV i dopiero po jego śmierci znaleźli się w obozie Władysława Łokietka.

Musiałby on w takim wypadku podczas swego panowania w Krakowie mianować na urzędy swoich stronników, a później pozbawić ich tych urzędów, by obsadzić je z kolei dawnymi zwolennikami księcia śląskiego.

W wyniku powyższych ustaleń można stwierdzić, że po rozpadzie koalicji mazowiecko-kujawskiej Władysław Łokietek skupił wokół siebie większą niż Bolesław płocki grupę możnych małopolskich decydujących o losach politycznych dzielnicy. Znaleźli się wśród nich przedstawiciele różnych obozów, tj. zarówno najbliżsi współpracownicy Leszka Czarnego w ostatnich latach jego rządów, którzy prawdopodobnie popierali wcześniej Bolesława płockiego, jak i buntownicy z 1285 roku orientujący się jeszcze w 1288 roku na Konrada czerskiego. Należy sądzić, że poparcie udzielone księciu kujawskiemu było wyrazem kompromisu między sprzecznymi dotąd orientacjami w łonie elity politycznej Małopolski.

W całej dotychczasowej literaturze podkreśla się, że Władysław Łokietek pojawił się na szerszej widowni politycznej dosyć niespodziewanie, dopiero w okresie walk o Kraków. Do tego momentu miał on przebywać w odległym „partykularzu”, jakim był wówczas Brześć Kujawski, stolica odziedziczonego przez niego po ojcu księstwa. Z tego powodu uważa się go za władcę pozbawionego szerszych horyzontów politycznych, który w trakcie walk o Kraków poznawał arkana wielkiej, ogólnopolskiej polityki, stając się dopiero w późniejszym okresie realizatorem idei zjednoczenia Polski³⁶. Nie zwrócono jednakże uwagi na ciekawą wiadomość zawartą w Vita sanctae Kingae, rzucającą nowe światło na młodość tego księcia. Autor Vua wymieniając osoby mogące potwierdzić zachowanie przez Kingę dozgonnej czystości przytoczył także świadectwo króla Władysława Łokietka, który miał publicznie oświadczyć, że w czasie swojego dzieciństwa często bywał w sypialni ówczesnej księżnej krakowskiej i widział wiele znaków na to wskazujących³⁷.

Żywot ten cechuje duża dbałość o realia historyczne. Powstał on w Krakowie, w latach 1317-29, w środowisku franciszkańskim³⁸. Nie mamy w tym wypadku podstaw aby wątpić, że w czasach swojej młodości Władysław Łokietek istotnie przebywał przez dłuższy czas na dworze Bolesława Wstydliwego w Krakowie. Najprawdopodobniejszym okresem wydają się lata 1276-79³ . Nie był już wówczas małym dzieckiem (urodzony w 1260 roku) i zapewne miał możność obserwować wiele ważnych wydarzeń politycznych. Co jest jednak istotniejsze, mógł nawiązać kontakty z przebywającymi

21